نوشتاری از: دکتر هلیا منشاری پژوهشگر تاریخ اسلام
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خطوط، عزاداری شیعیان به روزی خاص مثلاً یک روز یا دو روز در سال تعلق ندارد، بلکه در مناسبت‌های مختلف دینی از قبیل وفات و شهادت ائمه و پیامبر و یاران در روز‌های مختلف سال اجرا می‌شود.
اگر چه عمده‌ترین مراسم شیعیان، مراسم عزاداری سالار شهیدان، امام حسین علیه السلام در ماه‌های محرم و صفر است. اینکه اساس عزاداری چیست و چه کسانی عهده دار این مراسم هستند، بحث‌های متعددی را به خود اختصاص داده و تا کنون مطالب بسیاری در این باره مطرح شده است. اما از موضوعات مهم و قابل توجه می‌توان به میزان و نحوه حضور بانوان در عزای حسینی در طول تاریخ اشاره کرد. اصلی‌ترین بخش عزای امام حسین (ع) توسط بانوی بزرگوار و خواهر مکرم ایشان، حضرت زینب کبری برگزار شده است. ایشان چه در طول جنگ و چه در خلال حرکت کاروان اسرا هم سرپرستی کاروان کاروان را به عهده داشتند، و هم عزای خاندان آل محمد را به برپا کردند. در مقتل الحسین ابومخنف آمده است که: پس از واقعه و جنگ هنگامی که زنان از کنار پیکر حسین بن علی و دیگر شهدا می‌گذشتند، فریاد کشیده و سیلی بر صورت خود می‌زدند. آنگاه زینب (س) دختر فاطمه در کنار پیکر برادر خود گفت: ای محمد، سلام فرشتگان آسمان بر تو باد، این حسین است در این بیابان بر خون غلتیده، اعضای بدنش بریده شده،ای محمد دخترانت اسیر شده و فرزندانت کشته شده‌اند، و بادبر اجسادشان می‌وزد. در مقتل آمده است که هرکس دوست و دشمن در آن سرزمین بودند با این سخنان به گریه افتادند.
در مورد عزای اهل بیت اموری مجاز شمرده شده است که در مصائب دیگری مجاز نیست. مثلاً خاک بر سر ریختن، لطم و خدش و بلند گریستن.
همچنین در مورد نساء طاهرات حرم اباعبدالله الحسین وارد شده است که: در روز عاشورا، صدا را به گریه و فریاد و زاری بلند می‌کردند.
در بحارالانوار آمده است: هنگامی که سیدالشهدا مقابل لشکر دشمن خطبه می‌خواندند، چون دختران و خواهرش زینب کلام ابی عبدالله را شنیدند، اشک ریختند و بلندبلند گریستند و لطمه زدند، که صدا هایشان بلند شد.
سینه زنی، به ویژه در در میان زنان از سنت اعراب است. با استفاده از متون تاریخی متوجه می‌شویم که در جامعه عرب آن زمان و حتی قبل از شهادت امام حسین (ع) ، سینه زنی امری بسیار رایج بوده و در زمان عزاداری به سر و سینه و صورت می‌زدند. به عنوان مثال ابن هشام می‌نویسد: زمانی که پیامبر خدا از دنیا رفت، من به همراه بقیه زنان پیامبر سینه میزدیم و به صورت خود میزدیم. از امام صادق علیه السلام در وسائل‌الشیعه نقل شده است که: فرموده‌اند هر آینه زنان فاطمی، در شهادت حسین بن علی و بر مانند آن بزرگوار؛ گریبان‌ها دریدند و بر صورت‌ها زدند، باید به صورت‌ها زد و گریبان‌ها و یقه‌ها چاک داده شود؛ و همین سختی مصیبت و تحمل شدائد بود که باعث شد، حضرت رقیه ۲۵ روز بعد از عاشورا در پنجم صفر به شهادت برسند.
حضرت ام کلثوم ۴ ماه بعد از بازگشت قافله کربلا به مدینه رحلت نمودند. همچنین ام سلمه، یک سال بعد از عاشورا از دنیا رفت. حضرت رباب یک سال در کربلا ماند، و بعد از آن به مدینه بازگشت و از غصه وفات نمود. بانو رقیه، همسر جناب مسلم و خواهر امام حسین، چند روز قبل از حضرت زینب از دنیا رفت؛ و حضرت زینب علیه السلام یک سال و نیم پس از عاشورا در نیمه رجب رحلتی شهادت گونه داشتند.
می‌توان این نکته را ذکر کرد که عزاداری سید و سالار شهیدان از زنان بنی هاشم آغاز شد و بنیانگذار عزاداری سید و سالار شهیدان نساء طاهرات اباعبدالله حسین بودند، اما امروزه حضور بانوان کمرنگ‌تر شده و نقش آنان نسبت به حضور تاریخی بانوان بزرگی، چون حضرت زینب و حضرت رقیه و حضرت رباب کمرنگ‌تر است. این درحالی است گسترش دهنده و ارسال کننده پیغام بزرگ اباعبدلله، کاروان زنان و کودکانی بود که سرپرست این کاروان زینب کبری بود.