به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خطوط ؛ در شرایطی که به جز فیلم‌های «خائن‌کشی» مسعود کیمیایی و البته «زنان بدون مردان» شیرین نشاط (و البته یکی دو سریال ضعیف تلویزیونی) در تاریخ سینمای ایران نمی‌توان به فیلمی در این مورد برخورد کرد؛ اما ادبیات ایران از حیث پرداخت به کودتا و عواقب و پیامدهای آن دست پری دارد- که به خصوص در زمینه ادبیات داستانی می‌توان به «همسایه‌ها» و «داستان یک شهر» احمد محمود اشاره کرد که شاید بتوان گفت که بهتر از هر روایت داستانی دیگری حق مطلب را در این باب ادا می‌کند.
کودتا در ادبیات 
اما این که چگونه ادبیات برخلاف سینما در پرداختن به کودتای 28 مرداد موفق بوده؛ بد نیست در پاسخ به این پرسش از محمد حنیف، نویسنده، منتقد و پژوهشگر ادبی نقل قول کنیم- که بر این باور است که تحولات سیاسی دوران کودتای 28 مرداد توانست در زمان خود و حتی بعدتر به تولد یک ژانر ادبی خاص منجر شود.
او می‌گوید: مقطع پیرامون کودتای 28 مرداد به عنوان نقطه آغاز سومین دوره تاریخ ایران، با اتفاقات دراماتیکی مانند کشته شدن سه دانشجو در دانشگاه تهران در مخالفت با شاه و سفر مقامات امریکایی، دستگیری دکتر مصدق، شورش قشقایی‌ها و تشکیل ساواک در ادبیات داستانی تأثیر بسیاری به جای نهاد. چون هم داستان‌های بسیاری تحت تأثیر حوادث این سال ها نوشته شد و هم این که طرفداران اندیشه‌های مارکسیستی با سرکوب حزب توده و از بین رفتن فضا برای فعالیت، مضامین و ساختارهای متفاوتی را در داستان‌نویسی پی گرفتند- که برخی با خلق آثاری در حوزه ادبیات رئالیسم سوسیالیستی به آرمان‌هایشان وفادار ماندند، اما بعضی نیز به وادی داستان‌های عامه پسند پناه بردند...
به باور محمد حنیف؛ پس از کودتا با وجود عدم خلق رمان سیاسی این حادثه تاثیر خود را در نوشته‌های بعدی و به ویژه رمان‌های سیاسی به جای گذاشت. میرعابدینی در کتاب صد سال داستان‌نویسی ایران، با بیان اینکه کودتای 28 مرداد 1332 هزینه مهلکی بر پیکره داستان‌نویسی نوین ایران وارد آورد و نویسندگان این دوره را به دامن ترس از طرح مسایل انتقادی و گریز از مسایل سیاسی انداخت، دوره مذکور را دوره شکست نامیده است. همچنین مقایسه آثار داستان‌نویسان سیاسی از جمله محمود دژکام، حکیم الهی، محمدعلی افراشته و رسول پرویزی در سال‌های قبل از کودتا و بعد از آن بیانگر آن است که به تعبیر تسلیمی، «نویسندگان از جامعه‌گرایی به جامعه‌گریزی می رسند و پوچ‌گرایی انتقاد از خود و ضرورت کناره‌گیری در آثار داستانی هویدا می‌شود.
اما این که در آثار کدام یک از نویسندگان شاخص معاصر تاثیر کودتای 28 مرداد را بهتر می‌توان دید؛ پرسش مهمی است که محمد حنیف در پاسخ به آثار بزرگی اشاره می‌کند که با تاثیر از این حادثه خلق شد. مثل رمان سووشون سیمین دانشور- که هرچند درباره کودتای 28 مرداد نیست، اما نویسنده با قراردادن روز قتل یوسف در 29 مرداد، به کودتا اشاره دارد. علاوه بر سیمین دانشور، برخی از نویسندگان دیگر نیز به صورت مستقیم و یا غیرمستقیم به این موضوع و تبعات آن همچون مردم‌گریزی و پوچ‌گرایی و پرهیز از سیاست در آثارشان پرداخته‌اند که از جمله آنها می‌توان به محمود اعتمادزاده (به آذین)، ابراهیم گلستان، جلال آل‌احمد، بهرام صادقی، غلامحسین ساعدی، احمد محمود، جمال میرصادقی، ناصر شاهین‌پر، اصغر الهی، رضا دانشور، احمد آقایی و هرمز شهدادی اشاره کرد...
