حسین بشیری گیوی، جامعهشناس
پایگاه خبری تحلیلی خطوط: کنش انسانی رسول الله صلی الله علیه و آله
کنش یعنی رفتار آگاهانه در حالیکه رفتار دارای حالت غریزی میباشد. کنش یکی از خصوصیات بارز انسان معرفت گرا است.
موقعی که از کنش انسانی صحبت میکنیم در واقع بشریت دورههای مختلف کنش از جمله کنش سنتی، کنش منفعت گرا، کنش عقلانی معطوف به هدف، کنش عقلانی معطوف به ارزش، کنش عاطفی و کنش عقلانی محض را سپری کرده و به کنش انسانی رسیده است. رسول الله صلی الله تا ۴۰ سالگی به محمد امین شهرت داشت و پس از مبعوث شدن به پیامبری در گام اول خانواده درجه اول را به دین اسلام دعوت کرد. در گام دوم قبیله خود را به دین اسلام دعوت کرد و در گام سوم به صورت علنی بشریت را به اسلام دعوت کرد.
رفتار مشرکین درست در نقطه مقابل رسول الله صلی الله بود آنها هر کس که به رسول الله صلی الله میپیوستند به وسیله خشونت (ترس)، به وسیله منابع مادی میخواستند مانع مسلمان شدن شوند و یک بستر کاملا دیکتاتوری مبتنی بر خشونت ایجاد کرده بودند که مردم عادی و حتی بردگان به خاطر ترس از مجازات مسلمان نشوند. کار به جایی رسید که در شعب ابی طالب تبعید شوند یا ترور شوند و یا به حبشه مهاجرت کنند.
در مقابل رفتار مشرکین مرتجع رسول الله صلی الله با کنش انسانی هم با مشرکین و هم با تازه مسلمانان رفتار میکرد. رسول الله صلی الله با توسل به منبع لایزال وحی کلام رحمانیت را بدون کم و کاست به مردم عرضه میکرد و انسانهایی که تشنه توحید و آزادی و عدالت بودند به دین رسول الله صلی الله تسلیم میشدند و هر روز این نهال نوپا قد میکشید و مشرکین به خود میلرزیدند.
گوسفندانم نماز میخواندم، رسول الله صلی الله دید که با یک انسان عدالت گرا و آزادی خواه روبروست تا اینکه کلام وحی را برای ایشان خواند از آن زمان به بعد ابوذر تا زمانیکه به دستور عثمان به ربذه تبعید شدو رحلت نمود در قامت روح راستین انقلاب همیشه در مقابل ظلم و جور میخروشید و به هر قیمت از حق و حقیقت و عدالت و آزادی دفاع میکرد.
رسول الله صلی الله قبل از اینکه عدهای از مسلمانان را به حبشه بفرستد آنها را به وسیله کلام وحی درباره حضرت عیسی مسیح تعلیم داده بود وقتی که سران قریش به حبشه رفتند تا مسلمانان را به مکه استرداد و مجازات کنند پادشاه حبشه قبل از استرداد از نگاه قرآن نسبت به عیسی مسیح پرسید مسلمانان با ایمان و عشق تمام کلام وحی را درباره عیسی مسیح خواندند پس از این دیالوگ نجاشی به مسلمانان اقامت دائم داد و به سران قریش هم گفت هر چه میزان طلا بدهید حتی یک نفر را هم به شما تحویل نمیدهم.
رسول الله صلی الله با اینکه در شعب ابی طالب به سختی روزگار میگذراند، ولی این تهدید را به فرصت برای بازسازی و تعلیم مسلمانان تبدیل کرد و این مکان به بزرگترین دانشگاه جهان اسلام تبدیل شد.
رسول الله درطائف به عنوان یک خارجی قلمداد میشد در حالیکه در اندک زمان تضاد قبایل متخاصم را در مسیر توحید و آزادی و صلح حل و فصل کرد و به عنوان یک فرد متنفذ در دل همه قبایل جا باز کرد در واقع مشروعیت رسول الله ریشه در معرفت و کنش انسانی ایشان داشت.
مشرکین از آغاز مبعوث شدن رسول الله صلی الله به پیامبری و ابلاغ علنی و دعوت به اسلام تا فتح مکه مصیبتهای بسیاری را تحمل کردند از تحریمهای ظالمانه تا ترور مسلمانان و برنامه ریزی متعدد برای ترور رسول الله صلی الله و جنگهایی که بر رسول الله صلی الله تحمیل کردند و در این میان بزرگترین سرمایههای فرهنگی به شهادت رسیدند از جمله همزه عموی رسول الله صلی الله که از سرداران بزرگ اسلام محسوب میشد.
همسر ابوسفیان پس از کشته شدن برادر و پدرش در جنگ با مسلمین طرح ترور همزه را کشید و این ترور را به دست وحشی برده خود به سرانجام رساند این زن لجوج و کینه توز به کشته شدن همزه رضایت نداد بلکه سینه شهید را شکافت و جگر ایشان را پاره پاره کرد و در برخی روایتها جگر همزه را خورده است.
اما با تمامی این مصیبتها رسول الله صلی الله در زمان فتح مکه با اعلام #عفو_عمومی سپهری نوین در تاریخ بشریت رقم زد. در نظر داشته باشید در ۱۴۰۰ سال پیش در زمان بدویت عرب، در زمان برده داری، انسانی که به پیامبری مبعوث شده تمامی قوانین و عرف و شرع موجود را به هم میریزد.
رسول الله صلی الله از توحید، آزادی و عدالت سخن میگوید از برابری همه انسانها سخن میگوید. از افول تمامی خدایان دست ساخته یا ذهن ساخته بشر سخن میگوید. از عشق و عرفان و محبت و رحمانیت سخن میگوید. برای اولین بار از زن و شخصیت زن به عنوان انسان سخن میگوید.
از جهاد با ظالمان و استعمارگران و استثمارگران سخن میگوید. از شورا و مشورت سخن میگوید. از خود به عنوان بشر و مثل بقیه انسانها سخن میگوید. از برابری و برادری انصار و مهاجر سخن میگوید. ازنفی هویت خواهی و نژادپرستی سخن میگوید. ازتوحید آرمان بشریت سخن میگوید.
در فتح مکه با اعلام #عفو_عمومی ابوسفیان و همسر جگرخوار را عفو کرد کسانی که در خانه خدا پناهنده شده بودند را عفو کرد همه مشرکین را عفو کرد به هیچ کینه و دشمنی مجال بروز در اجتماع عرب نداد و تمامی عقدهها و حقارتها را به عشق و عرفان و محبت تبدیل کرد.
آری این است کنش انسانی رسول الله، آیا چنین کنشی را از بشریت قرن بیست و یکم سراغ دارید؟ کدام رهبر و حکمروایی توانسته خودخواهیهای افسارگسیخته را مهار کند؟ کدام انقلابی از استالین تا فیدل تا قذافی تا... توانسته پس از پیروزی عفو عمومی دهد؟ کدام مکتب توانسته بیش از ۲ میلیارد پیرو داشته باشد؟
فقط در مکتب توحید رسول الله صلی الله است که کنش انسانی نمایان میشود. در چنین مکتبی ابوذر، سلمان، عمار و علی آن مولود کعبه و آبروی بشریت و نماد عدالت پرورش یافت. در مکتب توحید حسین بن علی علیه السلام به بشریت نشان داده شد. در مکتب توحید فاطمه و زینب در دورهای که زن را زنده به گور میکردند به بشریت به عنوان یک الگو نشان داده شد.
در مکتب رسول الله صلی الله هر چه هست عشق است و محبت است و رهایی