به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خطوط، بررسی لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ که به دلیل انتظار برای اعلام وصول برنامه هفتم توسعه با تأخیر انجام شد، نسبت به سال گذشته تغییرات زیادی به همراه نداشته است. مهمترین تغییر شکل این لایحه ارائه تبصره‌هایی است که به دلیل دارا بودن قابلیت سالیانه و دائمی شدن از یکدیگر جدا شده است.
متأسفانه وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی همچنان بدون مشخص شدن وضعیت قانون اهداف و وظایف، راهبری می‌شود؛ بنابراین بودجه در این وضعیت براساس شرایطی تهیه و بررسی می‌شود که وزارتخانه در قالب سازمان سابق میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فعالیت داشته است.
چرا که مبتنی بر تبصره «۲» قانون تشکیل وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مصوب ۱۳۹۸، شرح وظایف این وزارتخانه بایستی حداکثر طی مدت یک سال برای تصویب به مجلس شورای اسلامی ارائه می‌شد، اما این اتفاق تاکنون رخ نداده است. از این رو برای اجرایی شدن این تکلیف، اقدام‌هایی باید صورت گیرد.
از سویی بررسی لایحه پیشنهادی بودجه ۱۴۰۲ در بخش اعتبارات مربوط به وزارت میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری و مؤسسات و شرکت‌های وابسته نشان می‌دهد که مجموع اعتبار سه فصل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی برابر با ۲۸۵۴ میلیارد و ۳۹۶ میلیون تومان است که حدود ۹.۱ درصد از مجموع اعتبارات امور فرهنگ، تربیت بدنی و گردشگری را شامل می‌شود.
در این میان، اعتبارات مرتبط با سه حوزه مورد بحث چیزی در حدود ۲۹ درصد نسبت به سال گذشته افزایش داشته است.
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی به بررسی این لایحه پیشنهادی پرداخته و از جنبه‌های مختلفی آن را مورد کاوش قرار داده و در نهایت نیز برای برخی از امور پیشنهاداتی داده است. در این گزارش که هر سال به مناسبت ارائه لایحه پیشنهادی بودجه توسط دولت به مجلس، تهیه می‌شود؛ چند نکته نیز حائز اهمیت است که به آن‌ها به صورت مفصل‌تر اشاره شده است.
اعتبار مرکز میراث ناملموس در اعتبارات وزارت دیده نمی‌شود
از جمله اینکه بودجه وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بدون اعتبارات انتقال نیافته در لایحه بودجه سال ۱۴۰۲، حدود ۳،۰۱۶ میلیارد تومان است که از این میان، چیزی حدود ۹۴ درصد به وزارتخانه، حدود یک درصد به شرکت توسعه ایرانگردی و جهانگردی و حدود ۵ درصد به پژوهشگاه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی تعلق دارد.
از اعتبارات وزارتخانه، حدود ۴۲ درصد اعتبارات به صورت هزینه‌ای و حدود ۵۸ درصد به صورت تملک دارایی سرمایه‌ای در نظر گرفته شده است. اما اعتبارات مرکز مطالعات منطقه‌ای میراث ناملموس تهران که مطابق قانون بایستی دارای بودجه جداگانه‌ای باشد، در اعتبارات وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مشاهده نشده است.
از آنجایی که اعتبارات مرتبط با ردیف‌های متفرقه در قیاس با سال گذشته در حدود ۲ درصد افت داشته است با احتساب آن‌ها در اعتبارات برآوردی برای وزارتخانه بودجه درنظرگرفته شده برای سه حوزه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی رشد حدوداً ۱۷ درصدی را نشان می‌دهد.
در ردیف‌های متفرقه وزارت تنها دو مورد جبران خدمات مرمت کاران و کارگران پایگاه‌های حفاظتی، پژوهشی و جهانی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ۲۲ درصد و تقویت یگان حفاظت میراث فرهنگی از محل واگذاری اموال توقیفی ۲.۹ درصد رشد مثبت داشته اند.
در این میان بیشترین میزان کاهش مربوط به صندوق توسعه صنایع دستی و فرش دستباف و احیا و بهره برداری از بنا‌ها و اماکن تاریخی فرهنگی ۵۰ درصد بوده است. البته باید توجه داشت که کمک به سرمایه اولیه همین صندوق حدود ۱۱ درصد بوده است.
بیشترین سهم در برنامه وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به برنامه صیانت از میراث فرهنگی ۶۲.۸ درصد تعلق دارد. پس از آن برنامه سیاستگذاری، راهبری و توسعه صنعت گردشگری حدود ۲۷ درصد و برنامه حمایت از ارتقا و توسعه صنایع دستی با حدود ۸ درصد با اختلافی بالا قرار دارند.
درآمد‌های وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی
درآمد‌های وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ برابر با ۲۶۳ میلیارد و ۵۰۷ میلیون تومان در نظر گرفته شده است که از این میان ۲۳۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون آن به خود وزارتخانه و مابقی به پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری (۱۴ میلیارد تومان، صندوق توسعه صنایع دستی و فرش دستباف و احیا و بهره برداری از بنا‌ها و اماکن تاریخی فرهنگی (۱۷ میلیارد تومان) و شرکت توسعه ایرانگردی و جهانگردی (۷ میلیارد تومان) تعلق دارد.
بیشترین میزان درآمد‌های وزارتخانه از محل درآمد حاصل از ورودی موزه‌ها و محوطه‌های تاریخی و سایر منافع حاصله (۱۹۰ میلیارد تومان) است. تنها محل درآمدی پیش بینی شده برای پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، درآمد حاصل از خدمات پژوهشی و تحقیقاتی (۱۴ میلیارد تومان) است.
درآمد صندوق توسعه صنایع دستی و فرش دستباف و احیا و بهره برداری از بنا‌ها و اماکن تاریخی فرهنگی هم از محل درآمد‌های حاصل از اجاره ساختمان‌ها واراضی (۱۵ میلیارد تومان) و از محل درآمد حاصل از خدمات آموزشی و فرهنگی دو میلیارد تومان بوده است. درآمد شرکت توسعه ایرانگردی و جهانگردی تنها از محل سود سهام ابرازی (۷ میلیارد تومان) پیش بینی شده است.
درآمد گردشگری از عوارض خروج از کشور رشد نکرد
درآمد‌های ناشی از عوارض خروج از کشور حدود ۳،۴۳۱ میلیارد تومان پیش بینی شده است؛ این در حالی است که سهم حوزه گردشگری از این محل ناچیز است یعنی حدود ۸۰،۰۰۰ تومان به ازای هر نفر.
علاوه بر این، میزان دریافتی وزارتخانه از محل عوارض خروج از کشور عددی ثابت است درحالی که میزان دریافتی عوارض براساس تکرار سفر به صورت تصاعدی افزایش می‌یابد.
چند پیشنهاد
با توجه به تغییرات به وجود آمده در لایحه قانون بودجه سال ۱۴۰۲ در مقایسه با قانون بودجه سال ۱۴۰۱ و نظر به ظرفیت‌های موجود در تبصره‌های این قانون پیشنهاد‌های ذیل ارائه می‌شود:
▪ لحاظ طرح‌های مطالعاتی در بند «ه «تبصره «۳»
▪ اختصاص بخشی از درآمد مالیاتی از محل مالیات بر باغ ویلا‌ها (۵۰ درصد) در بند «ذ» تبصره «۶» برای توسعه زیرساخت‌های گردشگری در همان استان (دائمی)،
▪ دائمی شدن بند «ه» تبصره «۹» و شمولیت آن به حوزه‌های میراث فرهنگی و طبیعی و صنایع دستی،
▪ دائمی شدن بند «ز» تبصره «۹» در خصوص تعرفه خدماتی گاز برای فعالان گردشگری و احتساب بهای برق مصرفی تأسیسات و مؤسسات گردشگری براساس ماده (۷) قانون مانع زدایی از توسعه صنعت برق مصوب آذر سال ۱۴۰۱
▪ تمدید معافیت‌های ماده (۱۳۲) قانون مالیات‌های مستقیم با آخرین اصلاحات سال ۹۴ برای فعالان حوزه گردشگری ذیل تبصره «۶» یک ساله (موضوع عوارض و مالیات)،
▪ تمدید هزینه کرد در تولید محتوای گردشگری به زبان‌های خارجی به عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی موضوع یک جز «۱» بند «ل» تبصره «۹» قانون بودجه سال ۱۴۰۱،
▪ اختصاص اعتباری مشخص به منظور حمایت بیمه‌ای از راهنمایان گردشگری و هنرمندان صنایع دستی به وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی،
▪ تعیین و تخصیص سهم ۳۰ درصدی مشخص و قابل قبول از محل درآمد‌های حاصل از عوارض خروج مسافر از مرز‌های کشور برای توسعه زیرساخت‌های گردشگری به وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی،
▪ تعیین اولویت فرهنگی برای جهت دهی به حمایت از بازی‌های داخلی موضوع بند «ق» تبصره ۶،
▪ دریافت معافیت هزینه‌های برق، گاز و آب برای بنا‌های ثبت ملی و جهانی که به موجب کاربری مورد تأیید وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مورد حفاظت قرار می‌گیرند موضوع بند ض تبصره ۶،
▪ حفاظت از میراث طبیعی در محدوده معادن موضوع بند ه تبصره ۷
▪ پیشنهاد تبدیل شرکت مادر تخصصی توسعه ایرانگردی و جهانگردی به صندوق توسعه گردشگری با ماهیت نهاد عمومی غیردولتی یا طرح عنوان کامل صندوق به صورت صندوق حمایت از میراث فرهنگی، توسعه گردشگری و صنایع دستی
▪ برخورداری هنرمندان، استادکاران و فعالان صنایع دستی از تسهیلات تکلیفی تبصره «۱۶»
▪ هزینه کرد جرایم نقدی جایگزین حبس مرتبط با اجرای ضوابط حفاظتی عرصه و حریم آثار ملی الحاق بند گ به تبصره ۱
▪ بازگرداندن ارزش ایجاد شده از مجاورت آثار ثبت شده ملی به آزادسازی املاک عرصه و حریم این آثار الحاق بند و به تبصره ۶
▪ اختصاص سهم مشخص ۵ درصدی از بودجه شورای برنامه ریزی و توسعه استان برای حوزه گردشگری./ مهر