پایگاه خبری تحلیلی خطوط: طی چند روز اخیر مسائلی حول بازار ارز مبنی بر اینکه قیمت ارز کاهشی شده یا اینکه در حال ریزش است، مطرح شده که در این‌باره نکاتی قابل ذکر است. نخست اینکه واقعیت مطلب این است که قیمت واقعی نرخ ارز این نیست که امروز در بازار وجود دارد. به یک معنای دیگر اگر قیمت ارز چند ماهی به طور میانگین ۵۰ هزار تومان است به خاطر اخلالی است که در روند انتقال پول به داخل کشور وجود دارد یا به معنای دیگر بحث تحریم و قرار گرفتن ایران در لیست اف‌ای‌تی‌اف و در یک جمله، چالش‌های سیاسی که کشور دارد، قیمت ارز واقعی نیست.
اگر این چالش‌ها حذف شود، طبیعی است که قیمت ارز کاهشی خواهد شد. حال شاید باید این سوال را اینگونه مطرح کرد که چرا دیگر قیمت ارز افزایشی نیست به جای اینکه این سوال پرسیده شود که چرا در نوسان است و طی هفته‌های گذشته در حد دو، سه هزار تومان نوسان کرده؟
صادرات نفت ایران طی چند ماه گذشته افزایشی بوده. البته این صادرات نفت که افزایشی بوده و همچنین درآمدهای ارزی به این مفهوم نیست که ظرفیت اقتصاد ایران این عدد است. طبیعی است که اگر شرایط اقتصادی ما عادی بود قطعا صادرات نفت ما خیلی بیش از ظرفیت فعلی بود و همچنین سایر صادرات غیرنفتی از جمله پتروشیمی و گاز. بنابراین با توجه به اینکه گشایشی در درآمدهای ارزی شده، طبیعی است که کسی انتظار ندارد یکبار دیگر این جهش ارزی اتفاق بیفتد.
گرچه در 2 سال گذشته تقریبا قیمت ارز دوبرابر شده اگر گشایش‌ها و فروش نفت نبود و همچنین صادرات غیرنفتی، طبیعی بود که این میزان افزایش هم پیدا کند. اما نکته دوم این است که چرا قیمت‌ها کاهش پیدا نمی‌کند؟ به طور مشخص قیمت کالاهای اساسی. تقریبا می‌توان گفت که دان یا مواد اولیه که برای صنعت مرغداری هست، وارداتی است. وقتی قیمت ارز تغییر می‌کند، طبیعی است که بر روی قیمت محصول تاثیر دارد که اینجا اسمش مرغ است. ولی باید به نکته دیگری هم اشاره کنیم و آن اینکه، کالایی است که تولید آنها وابستگی به خارج ندارد، به طور مشخص در بخش مسکن و مصالح. چرا در اینجا با افزایش قیمت مواجهیم؟ تقریبا در 2 سال گذشته قیمت میانگین مسکن در تهران بیش از دو برابر افزایش پیدا کرده و اینجا چرا چنین اتفاق افتاده؟
دلایل به سیاست‌های پولی کشور برمی‌گردد. حجم نقدینگی الان به بیش از شش و نیم میلیون میلیارد تومان رسیده است. به‌خصوص اینکه وقتی به ترکیب نقدینگی نگاه می‌کنم که بخشی پول و بخشی شبهه پول است، در ماه‌های گذشته پول به شدت افزایش پیدا کرده. همین یکسال گذشته یادداشت رئیس کل بانک مرکزی خطاب به رئیس‌جمهور به حجم پول چاپ شده در یکسال گذشته اشاره داشت که بی‌سابقه است و این پول پرقدرت است که بر روی تورم و قیمت کالا و خدمات اثر گذاشته است بنابرای دو نکته را باید تفکیک کنیم. نکته اول بحث بازار ارز است که شاهد یک جهش قیمت در طول یکسال گذشته بودیم.
الان حول و حوش 50 هزار تومان دارد نوسان می‌کند و اگر تنش‌ها بیشتر شود طبیعی است که انتظار داریم قیمت ارز هم افزایش پیدا کند ولی اگر تنش‌ها کاهش پیدا کند و چالش هسته‌ای ایران به یک سرانجام برسد طبیعی است که انتظار داریم کاهش بیشتر هم بشود. در خصوص سایر کالاها هم به قیمت ارز و هم به نرخ تورم در اقتصاد ایران برمی‌گردد. بالاخره تورم همچان بالای 40 درصد هست.
این تورم در قیمت کالاها و خدمات و به‌خصوص کالاهای اساسی که هم متاثر از قیمت ارز و هم متاثر از شاخص‌های پولی است، منجر به افزایش قیمت‌ها شده و در برخی از کالاها هم اگر متاثر از ارز مثل قیمت تمام شده مسکن نبودیم، متاثر از شاخص‌های پولی، قیمت‌ها یا گرانی‌های کنونی قابل تفکیک هستند.
آرمان ملی/هادی حق‌شناس، اقتصاددان