ظرفیت‌هایی که در موسیقی باید جدی گرفت

مجموعه کنسرت‌هایی که مشتمل بر اجرای آثار موسیقی فیلم مجید انتظامی در حوزه سینمای دفاع مقدس از جمله «از کرخه تاراین»، «بوی پیراهن یوسف»، «آژانس شیشه‌ای»، «دوئل» «سمفونی خرمشهر» و دیگر آثار وی از جمله «شیخ بهایی»، «ترن»، «دیوانه‌ای از قفس پرید»، «زال و سیمرغ» بود. قطعاتی که هر یک به فراخور تاریخ اکران و محتوایی که برای علاقه‌مندان سینما ارایه شد با انبوهی از خاطرات و نوستالژی‌هایی همراه است که یادآور خوب و منزهی از دوران دفاع مقدس و روزگاری است که تماشاگران سینمای ایران آن روزها را به واسطه چنین آثار ارزشمندی از یاد نمی‌برند.

آثاری که نشان‌دهنده ارزشمندی، تکنیک، خوش‌قریحه‌گی، نبوغ و توانمندی آهنگسازی است که موهای خود را در موسیقی سپید کرده و جریان ملودی‌سازی در سینمای ایران مدیون تلاش‌ها و توانمندی‌های او و برخی دیگر از هم‌نسلانش است که حالا در صحنه تالار وحدت با تمام نقطه‌نظرهای کارشناسی اجتناب ناپذیرش به خوبی و شکوه هرچه تمام‌تر، تبلور پیدا کرد.

 کنسرت اخیر ارکستر ملی ایران نشان داد اگر در مسیر شناسایی و اجرای ظرفیت‌های بالقوه آثار «آهنگسازان شاخص موسیقی کشورمان در حوزه های تخصصی» به موضوع اجرای مستمر آثار خاطره‌انگیز دیگر آهنگسازان عرصه سینما و تلویزیون نیز توجه داشته باشیم، می‌توانیم در حوزه جذب مخاطب حداکثری شنوندگان موسیقی خوب نیز امیدوارتر باشیم.

این کنسرت‌ها در شرایطی برگزار شد که سه مجموعه معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دفتر موسیقی و بنیاد فرهنگی هنری رودکی از مدت‌ها پیش برنامه‌ریزی‌های خود را برای برپایی آن آغاز کرده بودند. مسیری که پس از برگزاری سلسله نشست‌هایی که از مهر سال گذشته توسط محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، محمود سالاری معاون امور هنری وزیر فرهنگ، محمد اله‌یاری مدیر دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و مدیران بنیاد فرهنگی هنری رودکی با مجید انتظامی برگزار شد، شرایط را برای برگزاری کنسرت هموار کرد.

کنسرت‌هایی که قرار بود پاییز سال گذشته پیش روی مخاطبان قرار گیرد اما ماجرا به سمت و سویی هدایت شد که این پروژه در شرایط بهتری نسبت به سال گذشته اجرا شود. فضایی که نشان داد همچنان دود از کنده بلند می‌شود و این آثار مجید انتظامی و دیگر هم‌نسلانش هستند که می‌توانند در جذب مخاطب و حتی مبارزه با آن‌چه این روزها به آن «موسیقی بد» می‌گوییم نقش مهمی ایفا کنند.

آن‌چه مجید انتظامی به عنوان یکی از موثرترین آهنگسازان سینمای ایران در مجموعه کنسرت‌های «همراه با خاطره‌ها» به واسطه ارکستر ملی ایران به علاقه‌مندان ارایه کرد، دربرگیرنده منتخبی از قطعات ساخته شده از سوی این هنرمند در فیلم‌های با مضمون دفاع مقدس و سایر گونه‌های دیگر بود که به واسطه حضور نوازندگان جوان در کنار نوازندگان شناخته شده و ممتاز توانست اجراهای با کیفیتی را پیش روی مخاطبان قرار دهد.

کنسرت اخیر ارکستر ملی ایران نشان داد اگر در مسیر شناسایی و اجرای ظرفیت‌های بالقوه آثار «آهنگسازان شاخص موسیقی کشورمان در حوزه‌های تخصصی» به موضوع اجرای مستمر آثار خاطره‌انگیز دیگر آهنگسازان عرصه سینما و تلویزیون نیز توجه داشته باشیم، می‌توانیم در حوزه جذب مخاطب حداکثری شنوندگان موسیقی خوب نیز امیدوارتر باشیم.

شرایطی که به تنهایی می‌تواند یکی از راه‌های برون‌رفت از بحران شنیدن موسیقی بد و آثار مبتذلی باشد که اکنون از همه جهات به سمت گوش شنیداری مخاطبان کودک و نوجوان روانه شده است. مگر نه این‌که بخش اعظمی از همین آثار اجرا شده در کنسرت «همراه با خاطره‌ها» مشتمل بر موسیقی‌ها و ملودی‌هایی هستند که شنونده آن‌ها کودکان و نوجوانان دهه شصتی بودند که چنین موسیقی‌هایی در سبد شنیداری آن‌ها در قالب آلبوم موسیقی، موسیقی فیلم و آثاری از این دست ارایه شده بود؟ آثاری که زمانی در بستری مناسب‌تر، حتی زمانی که از فضای مجازی خبری نبود، به دلیل کیفیت درست تولید و ارایه به درستی در ذهن شنیداری مخاطبان ته‌نشین شدند.

به هر حال اجرای پروژه «همراه با خاطره‌ها» مجید انتظامی اگرچه قبل از برگزاری با حواشی و اما و اگرهای فراوانی روبه‌رو بود و بالاخره این مجال را پیدا کرد که بعد از عبور از بحران‌ها و اتفاقات یک ساله اخیر ارکسترهای دولتی به واسطه حمایت‌های مالی و معنوی معاونت امور هنری وزارت ارشاد و بنیاد رودکی در تالار وحدت خودنمایی کند، اما این پروژه از خود یادگار مهمی را برجای گذاشت که می‌تواند مورد توجه بیشتری قرار گیرد. چارچوبی که قطعا تهیه‌کنندگان و فعالان برگزاری کنسرت‌ها آن‌چنان که باید توجهی به اجرای موسیقی‌های جدی ندارند و این نهادهای دولتی هستند که می‌توانند در چشم‌اندازی گسترده‌تر نسبت به برگزاری این کنسرت‌ها که اتفاقا ریشه در ارزش‌ها و کلیدواژه‌های دارای اعتبار میان عموم جامعه برخوردارند، توجه بیشتری داشته باشند. شرایطی که آن هم دربرگیرنده شاخص‌هایی است که می‌توان به تعدادی از آن‌ها اشاره کرد.

اول اینکه اساسا کلیدواژه‌های مرتبط با «خاطره»، «خاطره‌بازی» و «نوستالژی» موضوعاتی هستند که تمرکز درست و اصولی روی آن‌ها برای اجرای آثار فرهنگی هنری در قالب تئاتر، موسیقی، سینما و هنرهای تجسمی اگر از مرز افراط عبور نکند، می‌تواند مخاطبان زیادی را به سمت خود بکشاند. کمااینکه در همین چند روز حضور پرتعداد تماشاگران و فروش رفتن بلیت کنسرت «همراه با خاطره‌ها» از همان لحظات آغاز فروش بلیت در سامانه و همچنین حضور مدیران ارشد حوزه‌های فرهنگی و سیاسی از جمله حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه، محمد مهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، حجت الاسلام قمی رییس سازمان تبلیغات اسلامی و دیگر مدیران، نشان‌دهنده علاقه‌مندی توامان حوزه مدیریت و عموم مخاطبان به خاطرات ماندگاری‌ای بود که ملودی‌های مجید انتظامی بخش زیادی از آن را تشکیل می‌دهند.

دومین نکته‌ای که می‌توان از پس شرایط این روزهای اجرای ارکستر ملی به آن توجه کرد، ضرورت توجه بیشتر نهادها به ظرفیت بالای موسیقی جدی با هدف جذب مخاطب است که در برهوت فقدان تهیه‌کننده و سرمایه‌گذار بخش خصوصی برای حمایت از چنین کنسرت‌هایی می‌تواند نقش مهمی را ایفا کند.

نقشی که در صورت استمرار و تعریف پروژه‌های مشترک میان‌دستگاهی در حوزه معاونت امور هنری، دفتر موسیقی و بنیاد رودکی می‌تواند برای اجرای دیگر برنامه‌هایی از این دست، در جذب مخاطب حداکثری و حتی جذب اسپانسر نیز نقش موثری ایفا کند. چراکه اکنون همه می‌دانیم غیر از حمایت دستگاه‌های دولتی از برگزاری چنین پروژه‌هایی، انگیزه چندانی در بخش خصوصی برای حمایت از این کنسرت‌ها، وجود ندارد.

سومین موضوعی که در حاشیه برگزاری چنین کنسرت‌هایی می‌تواند مورد توجه قرار گیرد، سهم گوش شنیداری مخاطبان غیر پایتخت‌نشین از اجرای کنسرت‌هایی چون «همراه با خاطره‌ها» است. موضوعی که در سال‌های گذشته کم و بیش دیده می‌شد اما فعلا در برنامه‌های منتشرشده بنیاد فرهنگی هنری رودکی به عنوان متولی ارکسترهای دولتی دیده نمی‌شود. شرایطی که به نظر می‌آید مهم‌ترین مانع عدم برگزاری چنین کنسرت‌هایی در شهرهای دیگر کشور موضوعات مالی است که می‌بایست به واسطه حمایت استانداری‌ها و جذب منابع مالی مجموعه‌های صنعتی در قالب هزینه‌های فرهنگی نگاه تازه‌ای به آن داشت تا مخاطبان غیر تهران‌نشین نیز از این کنسرت‌ها بهره‌مند شوند.

نکته چهارمی که از پس برگزاری کنسرت ارکستر ملی ایران می‌تواند مورد تحلیل و تمرکز بیشتری قرار گیرد، ورود عناصر و ظرفیت‌های تبلیغاتی و رسانه‌ای موجود در کشور از جمله بخش آگهی و بازرگانی سازمان صدا و سیما، سازمان زیباسازی شهرداری تهران و مجموعه‌های رسمی مشابهی است که به شدت می‌توانند در جذب مخاطب نقش موثری ایفا کنند.

شرایطی که حداقل در مسیر فعالیت‌های رسانه مهم و پرمخاطبی چون سازمان صدا و سیما باید فراتر از بخش‌های خبری پیش روی مخاطبان قرار گیرد تا مخاطبان بیشتری با این گونه موسیقایی برخورد کنند. فرآیندی که به معنای واقعی کلمه، می‌تواند یکی از مهم‌ترین ابزارهای مبارزه و مقابله با جریانان موهوم و از پیش برنامه‌ریزی شده‌ای چون قطعه سبک‌سرانه و مبتذلی چون «برادران لیلا» ساسی و دیگر افراد مشابه باشند که به بهانه سرگرمی مخاطب، ترویج‌کننده ابتذال و پوچی محض در میان گوش شنیداری مخاطبان هستند. فرآیندی که به واسطه کلیدواژه‌هایی چون «خاطره‌بازی» و «نوستالژی» و البته موسیقی‌های ارزشمند هنرمندانی چون مجید انتظامی که به شدت رگ خواب مخاطبان را می‌شناسند، می‌تواند مسیر روشنی برای ترویج فرهنگ شنیدن موسیقی خوب و مبارزه با تهاجم هنری روی ذهن شنیداری شنوندگان محسوب شود.

مولفه دیگری که درباره برگزاری تازه‌ترین کنسرت ارکستر ملی ایران می‌توان به آن توجه داشت، برنامه‌ریزی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاونت امور هنری، دفتر موسیقی و بنیاد فرهنگی هنری رودکی برای برگزاری اجراهای فصلی این پروژه‌ها با حضور آهنگسازان پیشگام موسیقی کشورمان است که هر یک به فراخور ایده‌ها و خلاقیتی که در حوزه موسیقی داشتند و دارند آثار ماندگار و ارزشمندی را تولید کرده‌اند. محصولاتی که هر کدام از آن‌ها می‌توانند نقش موثری برای جذب مخاطب داشته باشند.

پروژه‌هایی که در کنار اجراهای تخصصی ارکسترهای دولتی می‌توانند به نوعی گرامیداشت برای هنرمندانی باشند که سهم به‌سزایی در تولید آثار ارزشمند موسیقایی در حوزه‌هایی نظیر دفاع مقدس و سایر حوزه‌ها داشتند. هنرمندانی چون فرهاد فخرالدینی، فریدون شهبازیان، کامبیز روشن روان، محمدرضا علیقلی، فریبرز لاچینی، کارن همایون فر، فردین خلعتبری و هنرمندان دیگر که در حوزه موسیقی ملی تولیدات ارزشمند و پرمخاطبی را به علاقه‌مندان ارایه داده‌اند و اکنون وقت بازخوانی دوباره از این آثار ارزشمند موسیقایی فرا رسیده است./ مهر