به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خطوط، گندم یک محصول راهبردی کشاورزی است و در بیشتر کشور‌های دنیا، دولت‌ها به طور مستقیم یا غیرمستقیم از تولید آن حمایت می‌کنند. روش حمایت از تولید گندم در ایران، سیاست خرید تضمینی است که از آن برای جلوگیری از کمبود گندم و نیاز به واردات بیشتر استفاده می‌شود. ابزار دولت برای اجرای این سیاست، تعیین قیمت خرید تضمینی در آغاز فصل کشت است که برای کارآمدی آن حداقل دو شرط باید مدنظر باشد.
اول آنکه قیمت خرید تضمینی باید هزینه‌های تولید کشاورزان را پوشش داده و حاشیه سود اقتصادی را برای آنها به همراه داشته باشد، دوم با مدیریت فاصله قیمت گندم داخلی و خارجی، از قاچاق این محصول راهبردی پیشگیری و مانع ورود آن به جیره دامی شود. قیمتی که این دو ویژگی را داشته باشد سبب می‌شود که کشاورزان با رغبت محصول خود را به بخش دولتی تحویل دهند و بدین ترتیب اهداف این سیاست نیز محقق شود.
مطابق قانون، دولت در شهریورماه قیمت خرید تضمینی گندم را برای سال زراعی آتی تعیین می‌کند. قیمت تعیین شده برای سال جاری ۱۳ هزار تومان است. با توجه به افزایش نرخ ارز در نیمه دوم سال ۱۴۰۱ و به تبع آن جهش هزینه‌های تولید کشاورزان و همچنین قیمت ریالی گندم جهانی، انتظار بر این است که این نرخ خرید بر اساس‌های واقعیت‌های فعلی بخش کشاورزی اصلاح شود تا هدف این سیاست در راستای امنیت غذایی کشور و جلوگیری از هزینه‌های گزاف واردات گندم تأمین شود.
استارت‌آپ "مزرعه" با سابقه پیش‌بینی موفق تولید و خرید تضمینی گندم در سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱، امسال نیز با استفاده از ابزارهای هوشمند در دسترس، پیش‌بینی خرید تضمینی گندم را ارائه داده است. این کار در راستای مسئولیت اجتماعی این مجموعه برای ارتقاء کارایی زنجیره گندم و بهبود رفاه گندم‌کاران کشور است. کارکرد اصلی این پیش‌بینی نیز بهینه‌سازی سیاست خرید تضمینی توسط دولت برای کاهش ناکارایی و ارتقاء حکمرانی زنجیره تأمین گندم است.
در این راستا میزان تولید گندم و همچنین خرید تضمینی گندم در چند سناریو برای سال ۱۴۰۲ پیش‌بینی شده است. برای پیش‌بینی پارامتر‌هایی نظیر شرایط آب و هوایی، پراکندگی بارش، هزینه‌های تولید کشاورزان، قیمت خرید تضمینی و ... مدنظر بوده است.
براساس نتایج پیش‌بینی، تولید گندم در سال زراعی ۱۴۰۱-۱۴۰۲ در حدود ۱۱ میلیون و چهارصد هزار تن پیش‌بینی شده است. در سناریو‌های مختلف نرخ ارز، با ثابت ماندن قیمت خرید تضمینی در نرخ ۱۳ هزار تومان و نوسان دلار در دامنه ۵۵-۶۵ هزار تومانی (سناریو ۱ و ۲)، انتظار می‌رود خرید تضمینی سال ۱۴۰۲، ۳.۶ میلیون تن و کمتر از آن باشد. به عبارتی خرید تضمینی دولت نسبت به سال گذشته (۲.۷ میلیون تن) حدود ۱۵ درصد کمتر خواهد بود.
براساس نتایج پیش‌بینی، با اصلاح قیمت خرید تضمینی و رسیدن آن به هزینه تمام شده واردات گندم برای دولت (۲۱ هزار تومان در هر کیلوگرم) و نوسان دلار در دامنه ۵۵-۶۵ هزار تومان (سناریو ۳ و ۴)، خرید تضمینی دولت حداقل برابر با خرید تضمینی در سال گذشته و حداکثر ۸ درصد بیشتر از آن خواهد بود. به بیان دیگر در این دو سناریو خرید ۲.۷ و ۸.۷ میلیون تنی مورد انتظار است. همچنین در موقعیت‌های حدی پیش‌بینی سناریو‌های ۳ و ۴ که احتمال تحقق آنها، کمتر است، خرید تضمینی گندم بین ۸ تا ۷.۸ میلیون تن خواهد بود.
در پایان باید اشاره کرد که کارایی سیاست خرید تضمینی با اتکا به تعیین قیمت گندم به تنهایی با چالش‌های متعددی روبروست و نمی‌تواند در تأمین امنیت غذایی کشور نقش مؤثری ایفا کند. چرا که نتایج نشان می‌دهد مقدار خرید تضمینی نسبت به قیمت گندم کم‌کشش بوده و این ویژگی مشترک بازار محصولات کشاورزی است. افزون بر این، ناکارآمدی و تعیین نادرست قیمت و عدم پشتیبانی بنیادی از زنجیره تولید گندم می‌تواند زمینه وابستگی هر چه بیشتر کشور به واردت گندم را در پی داشته باشد./ تسنیم