پاییز 1404 زیر علامت سوال!/ تشدید خشکسالی و ایجاد شرایط وخیم
احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی خطوط، به تشریح وضعیت آب و هوا در سال 1403 و پیش‌بینی برای آینده پرداخت و مطرح کرد: سال 1403 سال لانینا و به نوعی بارندگی‌ها کمتر از نرمال بود. به‌نظر می‌رسد پاییز و زمستان همچنین فصل بهار همبستگی زیادی با ال‌نینو و لانینا دارند. طبق مشاهدات، تاکنون سال آبی1404 - 1403 سال کم‌بارشی بود و بارش اغلب مناطق کشور کمتر از نرمال و برخی استان‌ها همانند هرمزگان، بوشهر، کرمان و... شدیداً کمتر از نرمال بود.
وظیفه ادامه داد: زمستان یکی از مهم‌ترین فصل‌های بارشی است، متاسفانه بارش زمستان 1403 حدود 30 درصد کمتر از نرمال بود و شرایط پاییز هم بدتر از زمستان به طوری که حدود 46درصد بارش کمتر از متوسط بلند مدت بود. تا به امروز حدود 35درصد بارش در کشور پایین‌تر از نرمال است.
وی افزود: حداقل در دو هفته آینده وضعیت خوبی را شاهد نخواهیم بود یعنی بارش قابل ملاحظه‌ای نخواهیم داشت؛ در مجموع فروردین‌ماه چندان مناسبی از لحاظ بارندگی در پیش نداریم به طوری که با احتمال زیاد دهه سوم فروردین تا اردیبهشت‌ماه بارندگی‌های مناسب روی خواهد داد. به دلیل اهمیت این بازه زمانی، کم‌بارشی فروردین ماه اثر منفی شدیدی بر جای می‌گذارد و می‌تواند بارش منفی 35درصد کشورا را به حدود منفی 40درصد برساند و بی هنجاری کم بارشی را تشدید کند.
رییس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی ادامه داد: به نظر می‌آید بارش‌های مونسونی سیستان و بلوچستان برای فصل تابستان در حد نرمال تا بیش از نرمال باشد. به طور کلی طی امسال وضعیت جنوب غرب و جنوب کشور، وضعیت بسیار نابهنجاری است. مناطقی مانند خوزستان نزدیک به 50درصد دچار کم‌بارشی است. این مناطق سرچشمه رودهای بزرگ است و هنگامی که نزدیک به 50درصد بارش منطقه کمتر از نرمال است، به معنی کاهش شدید آب رودخانه‌ها و ورودی سدها کمتر از معمول خواهد بود.
وظیفه گفت: در مجموع سال سختی را در پیش رو داریم حتی از منظر تامین آب شرب برخی مناطق مانند استان تهران و اصفهان شرایط خوشایند نیست.
وی افزود: یکی از مهم‌ترین ابزارهای پیش‌بینی برای دوره های زمانی فصلی و طولانی‌تر، بررسی وضعیت ال‌نینو و لانینا است. مناطق حاره‌ای اقیانوس آرام و اقیانوس هند با دمای گرم‌تر یا سردتر از نرمال، الگوهای جوی را تحت تاثیر قرار می‌دهد بنابراین وقتی مناطق حاره‌ای نیمه شرقی آرام گرم‌تر یا سردتر از معمول شود به ترتیب ال‌نینو یا لانینا رخ می‌دهد که به نوعی برای منطقه خاورمیانه موثر است. در سال‌هایی که ال‌نینو رخ داده یعنی آب اقیانوس گرم‌تر از معمول بوده به طور نسبی بارندگی‌ها در ایران نرمال یا بیش از نرمال بوده است. عمده سال‌های لانینا خشکسالی حاکم بوده و به خصوص در نیمه جنوبی بنابراین اگر بر این اساس بخواهیم قضاوت کنیم احتمال اینکه سال 1404 لانینا ادامه پیدا کند یعنی فاز سرد اقیانوس آرام ادامه داشته باشد، وجود دارد یعنی پاییز خوبی را در پیش نخواهیم داشت، به بیان دیگر پاییز زیر علامت سوال است.
رییس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی ادامه داد: براساس آمار سازمان جهانی هواشناسی سال 2023 و 2024 گرم‌ترین دوره تاریخ کره زمین بوده است. کشور ایران در سال گذشته یکی از گرم‌ترین تابستان‌ها را پشت سر گذاشت همچنین در سال 1402 به طور میانگین گرم‌ترین پاییز را پشت سر گذاشتیم به طوری که آذرماه و دی‌ماه رکورد بی‌هنجاری دما در ایران شکسته شد. طی امسال هم انتظار می‌رود با دمای فراتر از نرمال سر و کار داشته باشیم یعنی تابستان گرم و خشک را در پیش خواهیم داشت.
وظیفه در پایان افزود: انتظار می‌رود در آینده دمایی بالاتر از میانگین را تجربه کنیم؛ از یک سو گرما باعث مصرف بیشتر آب می‌شود از سویی دیگر کمبود بارندگی‌ها سبب می‌شود دسترسی به آب محدودتر شود؛ این دو عامل باعث تشدید خشکسالی می‌شود و شرایط وخیمی را ایجاد می‌کند.