به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خطوط، اگر چند سال پیش به ما گفته می‌شد که در سال‌های آینده می‌توانیم به صورت غیرمتمرکز در یک رویدادجهانی حاضر شویم، در یک کشور خارجی به گردش برویم و یا کیلومتر‌ها دورتر از محل سکونت مان و تنها با زدن یک عینک در محل کارمان حاضر شویم، شخص گوینده را به متوهم بودن متهم می‌کردیم. اما این‌ها واقعیات دنیای آینده هستند که با پیشرفت‌های صورت گرفته در فضای کارنسی و متاورس به ما عرضه خواهند شد. فضایی که همین حالا هم در بیشتر بازی‌های دنیای دیجیتال و یا فیلم‌ها و کارتون ها، در حال خودنمایی برای مخاطب است. با "رضا نامی"، نائب رئیس انجمن تولیدکنندگان نرم افزار تلفن همراه اتاق ایران در رابطه با ورود شرکت‌ها و کشورهای جهان به این فضا و نحوه حضور و سرمایه گذاری در فضای بلاکچین و متاورس گفت و گویی انجام داده ایم.
**فضای متاورس، فضایی است که بسیاری از شرکت‌های بزرگ حوزه فناوری مانند فیس بوک و گوگل و حتی کمپانی‌هایی مانند آدیداس به دنبال حضور در این فضا هستند. اینطور گفته می‌شود که روند فعالیت‌های حوزه متاورس، آینده جهان را ترسیم می‌کند. درک این موضوع در فضای فعلی به چه صورت است؟
ما همین حالا هم در حال درک فضای متاورس در فضای اطراف مان هستیم. ما این فضا را به صورت محدود در یکسری از بازی‌ها مشاهده می‌کنیم. به این شکل که با عینک واقعیت مجازی وارد این بازی‌ها می‌شویم و فضای باورپذیری را تجربه می‌کنیم. برهمین اساس هم معتقدم که در آینده نه چندان دور متاورس تلفیقی از فضای مجازی و فضای واقعی و اقتصاد Virtual ما خواهد بود. یعنی ما فراتر از اقتصاد دیجیتال فعالیت خواهیم کرد. تلفیقی از این سه موضوع است که جهان آینده ما را ترسیم می‌کند. البته در حال حاضر ما در فضای متاورس با محدودیت‌هایی از جنس سرمایه گذاری هم مواجه هستیم؛ یعنی سرمایه گذاری‌های صورت گرفته متناسب با برآیند کار نیست. شرکت‌ها و کمپانی‌هایی مانند گوگل و فیس بوک که در این فضا سرمایه گذاری می‌کنند هم عموما شرکت‌هایی هستند که بر روی آینده سرمایه گذاری می‌کنند و کار را فراتر از یکسری شرکت و مجموعه کوچک و دولت‌ها رقم زده اند. البته همین فراگیر نبودن سرمایه گذاری در فضای متاورس موجب کاهش رشد سرعت این فضا هم شده است.
**یعنی با افزایش سرمایه گذاری در حوزه متاورس ما شاهد فراگیر شدن استفاده از این فضا در جهان خواهیم بود؟
می‌تواند کمک کننده باشد. البته ما با چالش دیگری هم در این فضا مواجه هستیم. محدودیت در ارائه خدمات تکنولوژیک، مشکل دیگر ما است. یعنی تکنولوژی ما پا به پای کانسپت متاورس مان رشد نکرده و در حالی که یکسری از کمپانی‌ها در حال سرمایه گذاری‌های هنگفت در این فضا هستند، اما هنوز تا رسیدن به جایگاه متناسب این حوزه فاصله بسیار زیادی وجود دارد. در حال حاضر، ما تنها بخش کوچکی از فضای متاورسی را در بازی‌های کامپیوتری می بینیم. البته نقل و انتقال پول و المان‌های فضای ویرچوال که در NFTها دنبال می‌شود، نیز بخش دیگری از فعالیت در حوزه متاورس است، اما این دسته از تحرکات به هیچ وجه همگام و هم اندازه با نیاز‌های ما برای حضور در این فضا نیست. برد با کمپانی و شرکت‌هایی است که از همین حالا برای حضور در آینده برنامه ریزی می‌کنند. کمپانی مانند آدیداس که علاوه بر گوگل و فیس بوک سرمایه گذاری‌هایی در فضای متاورس انجام داده است؛ گروه هدف برند آدیداس برای فروش محصولاتش جوانانی هستند که به طور معمول فعال‌ترین قشر سِنی حاضر در فضای متاورس محسوب می‌شوند.
**زمان موردنیاز برای فراگیر شدن فضای متاورس در جهان چندسال خواهد بود؟ بسیاری از بازار‌های مالی هم به سمت فعالیت در بازار‌های چندبعدی حرکت کرده اند.
پیش بینی زمان فراگیر شدن متاورس کار دشواری است. اما می‌توانیم مروری داشته باشیم برگذشته و مسیر اولین ارز دیجیتال. در سال ۲۰۰۸ که White Paper بیت کوین منتشر شد هیچ ارزشی نداشت و صرفآ یک گفتمان فلسفی در لوای راه اندازی این ارز دیجیتال برای غیرمتمرکز کردن دنیا درمیان تعداد انگشت شماری از نخبگان به وجود آمد.
اما در این میان برای ورود عامه مردم به این فضا، نیازمند فرهنگ سازی بودیم. آن‌ها باید درگیر می شدند و احساس می کردند که در این سرمایه‌گذاری نفعی برایشان وجود دارد و سرمایه گذاری‌هایشان بی ثمر نیست. این امر با رشد میزان سرمایه گذاری در ارز‌های دیجیتال صورت پذیرفت. مثلا اگرشخصی در سال ۲۰۱۶ حدود ۲۰۰ دلار بیتکویین خریداری کرده باشد این ارز در فضای فعلی به بیش از ۱۰ هزار دلار افزایش یافته است. این نرخ رشد سرمایه باعث جلب توجه سرمایه گذاران به بلاکچین و ارز‌های دیجیتال گردید و گفتمان کریپتو کارنسی شکل گرفت و حالا مفاهیمی، چون بلاکچین و کیف پول الکترونیکی به امری بدیهی برای مردم تبدیل گشته است. درفضای متاورس نیز همین مسیر طی خواهد شد، ولی با سرعت بسیار بیشتر و در زمان بسیار کوتاه‌تر. البته باید اشاره کرد تا رسیدن به زمان فراگیری متاورس هنوز بینهایت فرصت و امکان جدید بر بستر بلاکچین عملیاتی خواهد گردید مانند توکنایز کردن املاک و مستغلات.
** این امکان در فضای متاورس وجود دارد؟
بله وجود دارد. یکی از موضوعاتی مهم بحث فروش املاک و مستغلات در فضای متاورس است. پیش از این اگر کسی می‌خواست در منطقه جردن تهران ملکی را داشته باشد باید ۵۰ میلیارد تومان هزینه خرید آن می‌کرد، اما در فضای بلاکچین و متاورس این رقم تبدیل به یک بلاک می‌شود و هزاران نفر می‌توانند با یکدیگر سهیم شوند و هر یک به اندازه سرمایه‌ای که دارند بخشی از آن بلاک را بخرند و از حاشیه سود آن برخوردار شوند.
** همین تغییر شاید برای خیلی از افراد ملموس نباشد. اینکه در فضای متاورس ملکی را خریداری کنیم یا در یک گردهمایی یا جلسه کاری حضور داشته باشیم
ما می توانیم از سکانس‌های فیلم ماتریکس برای درک بهتر فضای متاورس استفاده کنیم. در این فیلم آدم‌ها در یک دنیای غیرواقعی فعالیت می‌کردند، اما در عین حال دنیای شان واقعی بود. یعنی اگر به یکی از شخصیت‌های این فیلم گفته می‌شد که تو در یک محیط صفر و یک قرار داری آن را باور نمی‌کرد چرا که تمام زندگی او در آن جهان بود. اما در فضای فعلی جهان و با وقایعی، چون همه گیری کرونا که لایف استایل تحصیل و کار از راه دور با سرعت بسیار زیادی فراگیر شد، مردم تجربه مختصری از فضایی، چون متاورس دارند. مثلا فرض کنید شما صبح در تهران از خواب بیدار می‌شوید و باید خود را برای یک روز کاری در کمپانی در فرانسه آماده کنید. حوصله آماده شدن برای حضور در محل کار خود را ندارید، اما می‌توانید پس از زدن عینک واقعیت افزوده، آواتار خودتان را انتخاب کنید که دوست دارید چه لباسی را به تن داشته باشید و یا مدل مویتان به چه صورتی باشد. حتی در آینده می‌توانید حس‌های دیگری، چون بوی ادکلن و یا موارد دیگر را نیز در زمره قابلیت‌های این فضا داشته باشید. اما چه زمانی ما شاهد عمومیت پیدا کردن حضور در فضای متاورس خواهیم بود؟ زمانیکه سرعت اینترنت جهانی ما افزایش پیدا کند. ما احتیاج به اینترنت پرسرعت با حجم بالا داریم. به همین دلیل هم کمپانی‌هایی مانند فیس بوک یا اسپیس ایکس برای تسریع در فعالیت اینترنت جهانی و ماهواره‌ای تلاش می‌کنند. این شرکت‌ها به دنبال بهبود ترافیک اینترنت امروز جهان نیستند بلکه می‌خواهند جایگاه خود را از اینترنت جهان آینده مشخص کنند.
**بنابراین رقابت فشرده‌ای در راه است؟
بله همینطور است. همین حالا هم یکی از جنگ‌های پنهان بلوک شرق و غرب در رابطه با اینترنت ۵G و یا پرسرعت است. جنگی که با هوواوی راه افتاد نیز برهمین اساس بود. کشورهای غربی خواهان حذف چین و روسیه از این رقابت هستند. در فضای طراحی شده متاورسی، کمپانی‌ها به صورت قدم به قدم برای مردم فرهنگ سازی می‌کنند و این فرهنگ سازی با برگزاری میتینگ‌های متاورسی آغاز شده است و با هدف کسب درآمد، به فضای گیم‌ها رسیده است. کمپانی‌ها در حال پیشبرد فضای متاورس به سمت فضای کاربردی هستند. مثلا شما می‌توانید با زدن عینکی مخصوص آبشار نیگارا را ببینید و از دیدن آن مانند یک فضای کاملا عادی و طبیعی لذت ببرید و یا به فروشکاه H&M سر بزنید و خرید کنید.
**در این صورت روابط انسانی نیز دچار چالش و دگرگونی‌هایی می‌شود؟
روابط انسانی به شکل دیگری ادامه مسیر می‌دهد. البته تغییر سبک زندگی جوامع که متاثر از تکنولوژی‌هایی مانند اینترنت بلاکچین و یا متاورس هستند موضوعاتی نیستند که ما یک شبه با آن‌ها مواجه شده باشیم. مثلا اِلوین تافلر بیش از سی سال پیش در کتابی تحت عنوان "موج سوم" در مورد سپهر دانش و تکنولوژی در جهان آینده مباحثی را مطرح کرده بود که شاید مانند نوسترداموس در حال پیش بینی وقایعی بود که حالا در حال به وقوع پیوستن هستند. توصیفات این کتاب در مورد شهر‌های آینده یا روابط انسانی و کسب و کار‌ها به صورتی است که همین فضای فعلی را در قالب یک گفتمان مطرح می‌کند.
** به عملکرد کمپانی‌های بزرگ در فضای متاورس اشاره کردید، فعالیت شرکت‌های کوچک و متوسط در این فضا چقدر امکانپذیر است؟
اکثر شرکت‌های کوچک و متوسط قدرت سرمایه گذاری در این فضا را ندارد. در حال حاضر تعدادی از کمپانی‌های بزرگ و دولت‌ها با همان نگاه آینده نگری مشغول سرمایه گذاری در فضای متاورس هستند. چرا که می‌دانند در ۱۰ تا ۱۵ سال آینده، این فضا ترند نخست جهانی است و اگر حالا در این فضا سرمایه گذاری نکنند هم در فرهنگ سازی و هم مارکت جایگاهشان را از دست می‌دهند.
**یکی از مشکلات فعلی فضای بلاکچین و متاورس اعمال سیاست‌های دولت‌ها است. اخیرا با سیاست‌های فدرال رزرو آمریکا، بازار ارز‌های دیجیتال با ریزش‌هایی همراه بود. آیا سیاست‌های او می‌تواند فضای متاورس را هم از حرکت به سمت آینده بازدارد یا حداقل در روند فعالیت آن خللی ایجاد کند؟
مهمترین هدف فدرال رزرو این است که دلار همچنان ارز مرجع و برتر دنیا باقی بماند. کل مارکت کارنسی ارز دیجیتال دنیا در حدود دوهزار میلیارد دلار است که این رقم به هیچ وجه قابل قیاس با کل دلاری که در بازار وجود دارد، نیست. یعنی فدرال رزرو هر زمان که اراده کند با یک پول پاشی می‌تواند کل مارکت کارنسی را تحت تاثیر قرار دهد. البته معتقدم که این دخالت‌ها ممکن است در کوتاه مدت بر سرعت و میزان سرمایه گذاری درمتاورس موثر باشد نه بیشتر.
** کدام یک از کشورها با درک جهان آینده، در فضای متاورس سرمایه گذاری کرده اند؟
در حال حاضرکشور‌ها کمتر به اظهار نظرپیرامون متاورس پرداخته‌اند کمپانی‌های بزرگ بین المللی در حال فعالیت در این فضا هستند و سهامداران مختلفی دارند. ممکن است من یا شما ارز دیجیتالی را بخریم و این ارز به صورت ناخودآگاه در حال سرمایه گذاری در متاورس باشد. می‌خواهم بگویم در فضای متاورس به صورت غیرمتمرکز هم سرمایه گذاری‌هایی صورت می‌گیرد. اما اینکه فیس بوک به یکباره به متا تغییر نام می‌دهد و زاکربرگ تا این اندازه راغب به سرمایه گذاری و تبلیغات در این فضا است یعنی شرکت‌هایی هستند که ورای حضور دولت‌ها می‌خواهند مالکیت فضای متاورس را از همین حالا در اختیار داشته باشند.
** زمینه ورود به متاورس، حضور در فضای بلاکچین است؟
بله متاورس بر بستر بلاکچین می‌باشد. یکی از نیاز‌های این فضا قرارداد هوشمند بلاک چین است تا بتوانید در دنیای بلاک چین صاحب دارایی دیجیتال باشید.
**از رقم‌های سرمایه گذاری شده در فضای متاورس اطلاعی دارید؟
اطلاع دقیقی از این موضوع در دسترس نیست. اما حجم بازار NFTها با سرعت بالایی رو به رشد است بعنوان مثال ممکن است یک آوارتار یا NFT با رقمی بالغ بر یک میلیون دلار فروخته شود. در فضای NFT شما میتوانی خلق یک موضوع و اثر کنید. اگر هنرمند هستید sound track تان را در این فضا عرضه کنید و اگر مجسمه سازید مجسمه تان را در این فضا به فروش برسانید. این موضوع به هنرمندان ایرانی که امکان حضور در رویداد‌های جهانی را ندارند کمک بسیار زیادی می‌کند تا آثارشان را بدون سفر و مواجه شدن با مشکلات ویزا در معرض دید مخاطبان و بازار جهانی قرار دهند.
**این امر نیازی به اینترنت پرسرعت ندارد؟
نه لزوما. شما تصویری را خلق می‌کنید و آن را در یک Market Place در NFT بارگذاری کرده و به فروش می‌رسانید.
**امکان خریداری خانه‌ای که در فضای واقعی و فیزیکی هم دارای ارزشی است چگونه امکانپذیر است؟ یعنی چطور ممکن است که من خانه‌ای را در فضا متاورس خریداری کنم، اما در عالم واقعیت فرد دیگری مالکیت آن را در اختیار داشته باشد؟
ممکن است درآینده پلتفرمی شکل بگیرد که نسخه دیجیتال شهر شما باشد و شما در این شهر مجازی بازی کار و زندگی می‌کنید می‌توانید خانه‌ای را انتخاب کنید و آن آدرس را به همان صورت در فضای متاورس خریداری کنید. دیجیتال آن ملک در آن پلتفورم به شما تعلق دارد. اما تصور کنید در دنیای واقعی شما می‌خواهید خانه‌ای را به صورت فیزیکی با ارز دیجیتال و در قالب یک توکن خریداری کنید. شما می‌توانید کل این توکن را خریداری کنید یا توکن موردنظر توسط هزار نفر که هر کدام به میزان وسع و قدرت مالی شان خریداری می‌شود. این توکن به این هزار نفر تعلق دارد.
**در زمان خرید و فروش مشکلی برای آن‌ها ایجاد نمی‌شود؟
هر کدام از این افراد می‌توانند در زمان موردنظر، سهم خودشان را بفروشند. مثلا شما می‌خواهید در بازار املاک سرمایه گذاری کرده و از رشد تورمی قیمت مسکن هم برخوردار باشید، اما در حال حاضر از امکان خرید یک خانه کامل محروم هستید. ما در دنیای واقعی برای این موضوع راه حلی نداریم، اما در دنیای غیر واقعی و بلاکچین این اجازه را داریم که حتی به اندازه یک مترمربع از خانه دلخواهمان را خریداری کنیم.
**کدام یک از کشورهای خاورمیانه برای فعالیت در این حوزه ورود کرده‌اند؟
معتقدم که رشد و پیشرفت این کشورها در این زمینه بیشتر از ما بوده است. ما هنوز در کشورمان در مورد ارز‌های دیجیتال قانون مشخصی نداریم، اما در جی تکس امسال در دبی، دفتر منطقه‌ای بایننس به عنوان بزرگترین صرافی ارز‌های دیجیتال دنیا افتتاح شد. در یکی دو ماه گذشته چندین کنفرانس و نمایشگاه جهانی در مورد بلاکچین و NFT در امارات برگزار شده است که نشان از توجه این کشوربه این موضوع دارد. این در حالی است که کارشناسان و متخصصین ایرانی برای آشنایی با تازه‌های جهان راهی جز شرکت در نمایشگاه‌های کشورهای دیگر ندارند.
