هادی حق‌شناس، اقتصاددان
قیمت دلار و برخی متغیرهــای کلان اقتصادی، به خصوص قیمت دلار که هم متاثــر از نرخ تــورم و هم متاثر از تــراز بازرگانی ایران و هم متاثر از نقل و انتقالات پولی و هم متاثر از تحریم ها و هم متاثر از حجم پول به خصوص رشــد پایه پولی و هم متاثر از نرخ رشد اقتصادی است، طبیعتا پیش بینی کردن کار ساده ای نیست اما دو ســه نکته را می توان به عنوان بدیهیات تغییرات نرخ ارز بیان کرد و آن اینکه نمی شــود اقتصــادی با تورم بیش از 40 درصد داشته باشــیم و این انتظار هم باشد که نرخ ارز ثابت بماند. نمی شود تراز تجاری اقتصادی منفی باشد که در 9 ماهه گذشــته منفی 12 میلیارد دلار شــده اســت و بعد انتظار داشته باشیم که ثبات نرخ ارز داشته باشیم. نمی شود نقل و انتقالات پولی کشــور دچار چالــش و اختلال باشــد و بعــد انتظار داشــته باشــیم که نرخ ثبات ارزی داشــته باشیم. نمی شــود بودجه به عنوان یک ســند مالی دارای کسری پنهان و آشــکار باشد، بعد انتظار داشته باشــیم که ثبات نرخ ارز داشته باشیم. نمی شود پیش بینی شود سال آینده نرخ تورم حداقل یا حدود 30 درصد باشد و بعد انتظار داشته باشیم که ثبات نرخ ارز داشته باشیم لذا اینکه ثبات نرخ ارز داشته باشــیم دور از ذهن است. اما چرا در این چند ماهه ثبات نرخ بوده است؟ به دلیل اینکه اقتصاد ایــران در شــرایط رکــود تورمــی قــرار دارد. وقتــی کــه بنگاه هــای اقتصادی در ظرفیت کامل کار نمی کنند، وقتی که تسهیلات به بنگاه های اقتصادی به اندازه نیازشان پرداخت نمی شود یا ا گر پرداخت می شود عمدتا ســرمایه در گردش اســت و نه سرمایه برای توســعه بنگاه و برای خرید تکنولوژی جدیــد و برای تولید کالای با کیفیت تر. وقتی این متغیرها را در اقتصاد می بینیم، در کوتاه مدت می توانیم شاهد همین ثبات باشیم اما به دلایل و متغیرهایی که در ابتدا ذکر کردم ثبات نرخ ارز دیر یا زود خارج خواهد شد و باز شاهد تغییرات نرخ ارز خواهیم شد. مگر اینکه تجارت کشور به شرایط عادی برگردد یا تراز تجاری کشور مثبت بشود یا اختلالی که امروز در روابط تجاری ما وجود دارد یا مشکلی که درخصوص فروش نفــت یا همچنان برگردانــدن پول داریم، حــل بشــود. در هفته جــاری خبری منتشــر شــد که قرار اســت برای فروش نفت به چین تخفیف ندهیم. حجم این تخفیفات در طی ســال نزدیــک به چهــار میلیارد دلار اســت. تصــور کنید اگر ایــن چهار میلیارد دلار را در طول ســنوات گذشــته تخفیف نمی دادیــم و وارد اقتصاد ایران می شــد حتما منجــر به تقویت پول ملی می شــد و حتما قیمت ارز باثبات تر می شد. لذا ثبات یا جهش نرخ ارز به متغیرهای کلان اقتصادی وابسته است که به تعدادی از آن ها اشــاره کردیم. ا گر همین شرایط کنونی ادامه داشــته باشــد طبیعی اســت که انتظار داریم نرخ ارز از شــرایط ثبات خارج بشود./ آرمان ملی
