به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خطوط، براساس اعلام سازمان ملل در سال 2020 تا اواسط ماه آوریل، به دلیل همه‌گیری، تحصیل ۹۴ درصد از یادگیرندگان در سراسر جهان مختل شد، یعنی ۱.۵۸ میلیارد دانش‌آموز در ۲۰۰ کشور، این تعطیلی مدارس می‌تواند منجر به ترک تحصیل ۲۴ میلیون دانش‌آموز و از دست رفتن درآمدِ ۱۰ تریلیون دلاری آینده، برای گروه یادگیرندگان کنونی شود، تقریبا همه کشورهای دنیا به عنوان اقدام مهار کننده برای محدود کردن شیوع کووید-۱۹ مدارس را تعطیل کردند.
تعطیلی مدارس حدود ۹۹ درصد از دانش‌آموزان در کشورهای با درآمد متوسط و پایین را تحت تاثیر قرار داده است. از ۱۹ اکتبر ۲۰۲۰ (مهر ۱۳۹۹)، مدارسِ ۱۱۰ کشور جهان بسته بودند و بیش از ۵۶۰ میلیون یادگیرنده همچنان تحت تأثیر این تعطیلی قرار دارند.
کشور ایران نیز با شیوع ویروس کرونا از این قضیه مستثنی نبود و طبق آمار وزارت آموزش و پرورش حدود ۲۱۰ هزار دانش‌آموز دوره ابتدایی و ۷۶۰ هزار دانش‌آموز دوره متوسطه در برخی مناطق ترک تحصیل کردند که این آمار بسیار نگران کننده است و ممکن است این دانش‌آموزان دیگر هرگز به تحصیل بازنگردند اگرچه تلاش‌های برای بازگرداندن آنها به امر تعلیم و تربیت در حال انجام است.
دلایل مختلفی برای بازماندن از تحصیل می‌توان شناسایی شد، بخشی از جامعه به دلیل شرایط ویژه زندگی و شرایط اقتصادی، قادر به برخورداری از ابزارهای دریافت آموزش از راه دور نیست. به گفته «سعید کریمی» کارشناس امور عشایری آمار دقیقی از میزان دسترسی عشایر به اینترنت وجود ندارد اما بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد کمتر از ۲۰ درصد عشایر در مناطق خود به اینترنت دسترسی دارند. از سوی دیگر بیشتر عشایر برای خرید تبلت و گوشی هوشمند توان اقتصادی ندارند. در کشور ۲۵۰ هزار خانوار عشایری وجود دارد که جمعیتی حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر را شامل می‌شوند.
ترک تحصیل 20 درصد دانش‌آموزان دختر بعد از دوره ابتدایی
محمدرضا سیفی مدیرکل دفتر توسعه عدالت آموزشی و آموزش عشایر وزارت آموزش و پرورش می‌گوید: بیش از ۵۰ درصد دانش آموزان دختر عشایر بعد از اتمام دوره ابتدایی ترک تحصیل می‌کنند. در زمان حاضر ۲۱۰ هزار دانش آموز در ۱۴ هزار کلاس درس مشغول تحصیل هستند که از این تعداد ۴۷ درصد را دختران تشکیل می دهند.
وی تصریح کرد: در چهار سال گذشته درصد قابل توجهی از دانش‌آموزان دختر، به دلیل فرهنگ‌سازی‌های انجام شده وارد مدارس عشایری شدند، در ۲ سال گذشته باتوجه به شرایط کرونا، آموزش‌ها در مدارس عشایری حضوری بود و کلاس‌ها تعطیل نشد، البته بازمانده از تحصیل در جمعیت عشایری کشور با توجه به فرهنگ‌سازی‌های انجام شده معنا ندارد.
ترک تحصیل 970 هزار دانش‌آموز
علیرضا کاظمی سرپرست وزارت آموزش و پرورش نیز معتقد است که یکی از مهم‌ترین چالش‌ها در برخی مناطق کشور ترک تحصیل و بازماندن از تحصیل دانش‌آموزان است چون آمارها نشان می‌دهد حدود ۲۱۰ هزار دانش‌آموز دوره ابتدایی و ۷۶۰ هزار دانش‌آموز دوره متوسطه در برخی مناطق ترک تحصیل کردند که این یک آسیب جدی است که مجموع آنها 970 هزار دانش‌آموز است.
وی تاکید کرد: برخورداری از عدالت از چالش‌های حوزه آموزش و پرورش است، عدالت از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. در برخی مواقع به غیر از آموزش شاهد بی‌عدالتی در توسعه نیروهای آموزشی، تخصیص تجهیزات و لوازم آموزشی، توزیع سرانه هستیم و در بسیاری از مواقع حتی شاهد بی‌عدالتی در سطح یک استان هستیم که ضروری است با برنامه‌ریزی‌های مناسب و رویکردهای ترجیحی و تبعیضی، فاصله‌ها را کم کنیم.
حمایت از خانواده‌ها برای جلوگیری از ترک تحصیل کودکان
افخم صباغ یک فعال اجتماعی نیز می‌گوید: حل مشکلات کودکان بازمانده از تحصیل و کار نیازمند برنامه‌ها و تصمیم‌گیری کلان است، باید خانواده‌های کم برخوردار توانمند و حمایت شوند تا کودکان آنها از چرخه تحصیل بازنمانند، وزارتخانه‌های رفاه، آموزش و پرورش و سازمان بهزیستی باید برنامه‌ای جامع برای حمایت از کودکان کم برخوردار تهیه کنند. معتقدیم خانواده های کم برخوردار باید توانمند شوند تا کودکان را مجبور به کار و بازماندن از تحصیل نکنند.
وی تصریح کرد: برای انجمن‌های حمایتی، کودکان ایرانی و غیرایرانی مقیم کشور هیچ فرقی با یکدیگر ندارند و در صورت مشکلات مالی یا بدسرپرست و بی‌سرپرست بودن باید مورد حمایت قرار بگیرند، برخی تصور می‌کنند حضور کودکان غیرایرانی در کشور، فرصت را از کودکان ایرانی می‌گیرد اما تعداد کودکان بازمانده از تحصیل ایرانی بیشتر است و هنوز کودکانی در کشور داریم که فاقد اوراق هویتی هستند و در نتیجه از تحصیل بازمانده‌اند.
وی اضافه کرد: اینکه بخواهیم صورت مساله را پاک کنیم و بگوییم کودکان مهاجر جای کودکان ایرانی را گرفته‌اند، کاملا اشتباه است. ضمن اینکه جمهوری اسلامی ایران در اسفند ۱۳۷۲ به کنوانسیون حقوق کودک پیوست که یکی از مفاد این پیمان نامه، این است که هر کودکی در این سرزمین باید از حق تحصیل و آموزش برخوردار باشد.
صباغ با تاکید بر اینکه عدم آموزش و ترک تحصیل کودکان به ضرر جامعه است، تصریح کرد: وقتی کودکان تحصیل نکنند و وارد جامعه شوند، شاهد تولید کودکان کار یا بزهکار خواهیم بود. اگر به این افراد خدمات ندهیم در واقع به رشد ناهنجاری و آسیب در جامعه کمک کرده ایم. این درحالی است که بدون شک آموزش کودکان از شیوع و افزایش آسیب های اجتماعی جلوگیری می کنند.
این فعال اجتماعی تصریح کرد: هدف نهادهای حمایتی این است که ضعیف‌ترین و تحت فشارترین بچه‌ها را برای آموزش پذیرش کنیم. چراکه معتقدیم حتی اگر بعد از ۹ کلاس ترک تحصیل کرد، در محل کارش یک نقاش، گچ کار یا حتی نجار خوب شود یا اگر دختر بود و ازدواج کرد با همسر و فرزندش رابطه خوبی داشته باشد. همین برای ما موفقیت محسوب می‌شود.
پیگیر امور مربوط به بازماندگان از تحصیل هستیم
رضوان حکیم‌زاده معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش گفت: ما به صورت جدی پیگیر امور مربوط به بازماندگان از تحصیل هستیم تا فرصت دسترسی به آموزش و ادامه تحصیل این دانش‌آموزان فراهم شود، هدف از رصد روند ادامه تحصیل دانش آموزان و شناسایی تارکان تحصیل از واحد مدرسه به هیچ وجه به جهت احصاء آمار و راستی آزمایی نیست بلکه توجه به نقش مهم مدیریت مدارس در فراهم کردن فرصت دسترسی و ادامه تحصیل تمامی دانش آموزان است.
وی در تشریح تفاوت بازمانده از تحصیل و تارک تحصیل اظهار داشت: از میان جمعیت واجب التعلیمی که باید در مدرسه حضور داشته باشند؛ آن دسته از کودکانی که که تا کنون در هیچ مدرسه‌ای ثبت نام نکرده‌اند، مادامی که در بازه سنی دوره ابتدایی است بازمانده از تحصیل و دانش‌آموزانی که به هر علت پس از ورود به سیستم مدرسه از چرخه تحصیل خارج شده‌اند را تارک تحصیل می‌گوییم.
حکیم‌زاده تاکید کرد که از امسال براساس آیین‌نامه اجرایی مدارس استمرار حضور دانش‌آموزان میان پایه باید همه ساله توسط تمامی مدیران واحدهای آموزشی مورد رصد قرار گیرد. از آنجا که پرونده دانش آموزان و اطلاعات صحیح آنان تنها در مدارس وجود دارد و آخرین جایی که دانش‌آموز در آن حضور داشته مدرسه است؛ بنابراین اولین کسی که متوجه عدم حضور یک دانش‌آموز می شود مدیران هستند.
وی از مدیران خواست مشخصات آن دسته از دانش‌آموزان که برای ادامه تحصیل به واحد آموزشی دیگری مراجعه نکرده‌اند و یا وضعیت مشخصی ندارند را به اداره منطقه خود ارسال کنند تا مناطق آموزشی از این طریق بتوانند به طور مشخص وضعیت دانش‌آموزان را علت‌یابی و پیگیری کرده و در صورت امکان اقدامات مداخله‌ای به جهت بازگرداندن آنها به چرخه تحصیل ممکن شود.
مهناز بیرانوند / روزنامه نگار
