به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خطوط، نشست و هم اندیشی صمیمی بررسی امنیت روانی وکلا از مناظر مختلف با حضور مهمانان: دکتر بهنام حبیبی درگاه وکیل پایه یک دادگستری، مولف و عضو هیات علمی دانشگاه، رییس دانشگاه آزاد واحد فردیس و فعال صنفی و عبدالصمد خرمشاهی وکیل پایه یک دادگستری، پیشکسوت و فعال صنفی و همچنین کارشناس سرویس حقوقی پایگاه خبری تحلیلی خطوط و دبیر این هم‌اندیشی منصوره السادات میرغفوری وکیل پایه یک دادگستری، مدرس دانشگاه، پژوهشگر و فعال صنفی برگزار گردید.
آنچه در ادامی می‌خوانید تشریح جزئیات این نشست و هم‌اندیشی است:
سوال: مقوله روان و شان وکلا در ایران چه رتبه و اندازه‌ای دارد و آیا نسبت به سایر کشورها تامین امنیت روانی وکلا لحاظ گردیده است؟
شان و امنیت روانی وکیل لازم و ملزوم یکدیگر هستند، ابتدا وکیل و کانون‌های وکلا می‌بایست خود شان خود را حفظ نمایند و فرهنگ استفاده از خدمات حقوقی و مشاوره‌ای در سبد خانوار بازتعریف گردد تا امنیت روانی وکلا تامین گردد.
عبدالصمد خرمشاهی: امنیت روانی و شان وکلا لازم و ملزوم یکدیگر هستند. اگر شان وکیل در ایران همانند کشورهای پیشرفته رعایت شود، امنیت روانی وکلا تامین خواهد شد اما اگر جایگاه وکلا رعایت نشود و برخوردهای محترمانه از سوی نهادها، تشکیلات قضایی و محاکم با وکلا صورت نگیرد، امنیتی هم فراهم نخواهد شد.
بهنام حبیبی درگاه: ابتداء وکلا می‌بایست خود شان خود را حفظ و سپس مراجع و مردم شان وکیل را رعایت کنند. شغل وکالت پر استرس بوده و وکلا در معرض استرس‌های طبیعی و غیر طبیعی قرار دارند که ناشی از انتظارات موکل، نظام قانونگذاری مبهم و تعریف نشدن خدمات حقوقی در سبد خانوارهای ایرانی است. بر مبنای استانداردهای بین المللی شغل وکیل سخت و زیان آور است و در عین حال نگاه قهرآمیز رسانه‌ای نسبت به وکیل وجود دارد که باعث صدمه به امنیت روانی و سلامت فکری وکیل خواهد شد.
کارشناس حقوقی و دبیر جلسه: مهم‌ترین نکته‌ای که اساتید محترم فرمودند این است که شان و امنیت روانی وکیل لازم و ملزوم یکدیگر هستند، ابتدا وکیل و کانون‌های وکلا می‌بایست خود شان خود را حفظ نمایند و فرهنگ استفاده از خدمات حقوقی و مشاوره‌ای در سبد خانوار بازتعریف گردد تا امنیت روانی وکلا تامین گردد.
سوال: چه عواملی امنیت روانی وکلا را متاثر نموده یا تهدید می‌کند؟( اعم از ابعاد اجتماعی، شغلی، اقتصادی، و حتی حیثیتی و جانی )
عبدالصمد خرمشاهی: عوامل متعددی وجود دارد که به اهم آن‌ها می‌پردازم: عدم امنیت شغلی: استقلال که بماند جز سایه‌ای کمرنگ از آن چیزی باقی نمانده است، اینجا بحث عدم امنیت شغلی است. اغلب وکلا نمی‌توانند دفاع شجاعانه ارائه دهند چون ممکن است تعدادی از قضات محترم به دلایلی به کانون و یا سایر مراجع صالح گزارش کنند و پروانه وکالت وکیل در مخاطره قرار گیرد و این امر امنیت روانی وکیل را تهدید می‌کند و وکیل مجبور می‌شود محتاطانه حرف بزند و اصلا بسیاری از جاها اجازه صحبت کردن ندارد؛ این مواردی که عرض می‌کنم بر اساس شنیده‌ها نیست بلکه بر اساس بیش از ۵۰۰ پرونده کیفری مهم است که حاضر بوده و دفاع کرده‌ام غرضی ندارم و نمی‌خواهم سیاه نمایی کنم و عرایضم بر مبنای گذشته و آن چیزی است که دیده و شنیده‌ام. درست است که قضات محترم در مراجع بالا به لحاظ سابقه بالا به ما احترام می گذارند اما زمانی که جوان بودیم می‌دیدیم که برخورد شایسته صورت نمی‌گیرد و این‌ها باعث اقدام و گفتار محتاطانه وکیل خواهد شد.
عدم رعایت شان وکیل: مصوبه مجمع تشخیص مصلحت نظام که وکیل در مقام دفاع شان قاضی را دارد به درستی اجرا نمی‌شود جز در موارد محدود به تشخیص قضات محترم که تا حدودی سعی کرده‌اند این شان و منزلت را رعایت کنند. وقتی وکیل می‌بیند برخورد محترمانه با او نمی‌شود و در پاره‌ای موارد به او اجازه داده نمی‌شود که لایحه خود را بخواند از لحاظ روانی به هم می‌ریزد و آرامش خاطر و اعتماد به نفس خود را از دست می‌دهد. متاسفانه آموزش کانون‌ها هم برای وکلای جوان در این رابطه کافی نبوده، وکلا مانند اشخاص عادی هنگام ورود به مجتمع‌های قضایی مورد بازرسی قرار می‌گیرند و این هم از موارد عدم رعایت شان است که به روان وکیل آسیب می‌زند.
ملاحظه آمار مربوط به تحلیل روان وکلا که توسط انجمن حقوق آمریکا انجام شده است قابل تامل و نگران‌کننده است؛ این تحقیقات نشان می‌دهد که میزان تعادل زندگی - کار در بین وکلای دادگستری و تحمل استرس‌های ثانویه ناشی از اضطراب‌های موکل، دوگانگی‌های نقش و خرده فرهنگ‌های جامعه با خود سبک خستگی تصمیم‌گیری را در پی داشته و اثر منفی آن در بی تعادلی عملکرد، ایجاد ترومای روانی و فرسودگی شغلی هست.
تامین معاش وکیل: وکیلی که دغدغه نان شب دارد طبعا هر پرونده‌ای و هر موکلی را ناگزیر قبول می‌کند. سال‌های اخیر شاهد بوده‌ایم که شان وکالت را به حدی پایین آورده‌اند که پاره‌ای از وکلا آگهی می‌کردند قبول وکالت در درب منزل؛ آیا این شانی برای وکیل باقی می‌گذارد؟ بنابراین در وهله اول تامین معاش وکیل مهم است متاسفانه تشکیلات قضایی و کانون‌های وکلا نگاه حمایتی از لحاظ مالی به وکلای جوان نداشته و ندارند. در ابتدای کارآموزی از کارآموزان مبالغی دریافت می‌شود و بر اساس گفته روسای کانون‌ها تعدادی از وکلا در سال‌های اخیر به دلیل مشکلات مالی اقدام به تمدید پروانه خود ننموده اند. با وجود مشکلات مالی امنیت روانی وکلا از بین می رود. وکالت حرفه حساس و خطیر و استرس‌زاست. وکیل باید با فراغ بال و بدون دغدغه مالی پیگیر پرونده موکل باشد، بدون اینکه مورد هجمه قرار گیرد و بدون اینکه دغدغه مالی داشته باشد اگر این موارد فراهم نباشد وکیل دائم در استرس است و آرامش روحی و روانی نخواهد داشت و این باعث می‌شود وکلا بعد از چند سال تکیده و دچار آسیب‌های روحی شوند در کل به همین خاطر به نظر بنده شغل وکالت بسیار خطرناک و استرس زاست.
بهنام حبیبی درگاه: جنس وکالت در ایران از نوع پسینی است یعنی مردم در سبد هزینه‌های خود برای خدمات حقوقی پس‌انداز نمی‌کنند و فقر فرهنگ استفاده از خدمات حقوقی موجب شده تا زمانی به وکیل دادگستری مراجعه نمایند که اصطلاحا کار از کار گذشته و درگیر با یک نقض پیمان یا مواجه با یک پدیده مجرمانه و نظایر آن هستند. از همین رو نقش بنیادین وکیل در قبال موکل کم طاقت، آسیب پذیر و پر توقع به مثابه مدیریت بحران است. همین قضیه موجب می‌گردد تا استرس‌های شغل وکالت و زیان روانی آن دو‌چندان باشد. ملاحظه آمار مربوط به تحلیل روان وکلا که توسط انجمن حقوق آمریکا انجام شده است قابل تامل و نگران‌کننده است؛ این تحقیقات نشان می‌دهد که میزان تعادل زندگی - کار در بین وکلای دادگستری و تحمل استرس‌های ثانویه ناشی از اضطراب‌های موکل، دوگانگی‌های نقش و خرده فرهنگ‌های جامعه با خود سبک خستگی تصمیم‌گیری را در پی داشته و اثر منفی آن در بی تعادلی عملکرد، ایجاد ترومای روانی و فرسودگی شغلی است. مجموعه این عوامل باعث می‌شوند تا امنیت روانی وکلا خدشه‌دار شود ناگفته نماند که بحث تهدید و تعرض هم وجود دارد.
کارشناس حقوقی و دبیر جلسه: تشکر از پاسخ‌های جامع اساتید محترم؛ می‌توان اینطور نتیجه گرفت که در کنار مغفول ماندن قوانین تامین شان وکلا و عدم فرهنگ سازی مناسب جهت استفاده به موقع از خدمات حقوقی ، جای خالی قوانین حمایتی تامین امنیت وکلا و البته توجه ببشتر کانون‌های وکلا به مسائل معیشتی و اجتماعی وکلا به شدت احساس می‌گردد.
سوال: امنیت روانی وکیل بانوان چگونه است؟
عبدالصمد خرمشاهی: فرقی نمی‌کند مساله وکیل ستیزی مطرح و نگاه نسبت به وکالت خشمگینانه است چرا که یکی از دلایل این نگاه، رسانه است که نتوانسته‌اند جایگاه وکیل را برای جامعه تبیین کنند. یکی از رسالت‌های مطبوعات تبیین و تنویر افکار عمومی است در حالیکه نه تنها این کار نشده بلکه مدت‌هاست در رسانه و خصوصا صدا و سیما بر عکس قضیه عمل کرده‌اند، سال‌ها سریال و فیلم ساخته‌اند که در آن فردی که نقش وکیل را بازی می‌کرده شخص شیاد و کلاهبردار بوده یا کارچاق کن بوده و این‌ها را به عنوان وکیل به مردم نشان داده‌اند که کاملا خلاف واقعیت بوده. این موارد را سال‌هاست در سریال‌ها و فیلم‌هایی که صدا و سیما ساخته می‌بینیم. کجا آمده‌اند و نقش وکیل را درست تصویر یا ترسیم کرده‌اند؟ این‌ها باعث شده نگاه منفی و خشمگینانه نسبت به وکیل در جامعه پیدا شود. فرهنگ وکیل داشتن در جامعه ما هنوز تبیین نشده و متاسفانه نقش منفی تصویر کرده‌اند. در سال‌های اخیر ضرب و جرح تا قتل وکلا پیش آمده است که این موضوع بسیار حایز اهمیت است اما متاسفانه تاکنون هیچ نهادی حتی خود کانون وکلا و تشکیلات قضایی به فکر وکلا نیستند و نمی‌گویند چرا این حوادث رخ داده و تکرار می‌شود. این موارد باعث می‌شود وکلا اعم از آقایان و بانوان امنیت روانی نداشته باشند.
فرهنگ برخورداری از وکیل تبیین نشده و اشخاص وکیل طرف مقابل را دشمن می‌داند. در سال‌های اخیر ضرب و جرح تا قتل وکلا پیش آمده است و کانون وکلا و دادگستری به فکر وکلا نبوده‌اند به همین جهت وکلا اعم از آقایان و بانوان امنیت روانی ندارند.
بهنام حبیبی درگاه با تایید سخنان بالا اضافه کردند: امنیت روانی وکیل بانوان در مقایسه با وکلای مرد طبیعتا به مراتب تهدیدپذیر تر است. با این وصف که زنان وکیل در فرایند احقاق حق با فشارهای شغلی و چالش‌های فرهنگی - اجتماعی دست و پنجه نرم می‌کنند و بعضا به واسطه دو نقش خانوادگی به عنوان مادر - وکیل، همسر - وکیل و … که دارند منجر به افزایش استرس و آسیب‌پذیر تر بودن وکیل بانوان می‌گردد. وکیل بانوان محدودیت‌های دیگری هم دارند که قطعا ارائه راهکار مناسب مستلزم اشراف با محوریت خود وکیل بانوان است. اثبات موفقیت و توانمندی وکیل بانوان در حوزه‌هایی که سال‌هاست به اشتباه مردانه تعریف شده منجر به فشار بیش از حد برای موفقیت شده و همین مساله با خود استرس مزمن و نهایتا فرسودگی شغلی را به همراه دارد. با تدقیق در آمار مربوط به ابتلائات و بیماری‌ها انعکاسی از درصد قابل توجه رواج ناباروری بین وکیل بانوان، پدیده شکاف اعتماد به نفس و درگیری عاطفی را دارد. به این عوامل باید پدیده نابرابری جنسیتی و مسائل فرهنگی و طبیعتا آسیب پذیری بیشتر در برابر تهدیدات احتمالی شغلی را نیز اضافه نمود که از مصادیق آن می‌تواند عبارت کم اهمیت دانستن نظرات شان، برخورد نابرابر در دادگاه، نادیده گرفتن دستاوردها و غیره باشد.
میرغفوری: مهمانان گرامی به درستی نقاط آسیب را مورد توجه قرار دادند و البته به نظر می‌رسد وکیل بانوان از لحاظ روانی و جسمانی آسیب‌پذیرتر هستند خصوصا با توجه به نابرابری جنسیتی و مخاطراتی که در شغل وکالت در جامعه وجود دارد که به نظر می‌رسد این مقوله خود نیازمند نشست مستقلی با حضور وکیل بانوان می باشد.
سوال: راهکار تامین امنیت روانی وکلا چیست؟
عبدالصمد خرمشاهی: موانع و نواقص پیش گفته باید رفع شود، وکیل باید جایگاه واقعی خود را پیدا کند، شان و منزلت به وکیل داده شود و وکلا دغدغه فکری از لحاظ مالی نداشته باشند، فرهنگ وکالت برای عموم تبیین شود، برای نقش وکیل فرهنگ‌سازی شود و مردم بدانند وکیل چرا دارد دفاع می‌کند؟ وکلا هزار مدل مشکل دارند و متاسفانه برخی مسئولان عنوان می‌کنند که وکلا درآمد زیادی دارند در صورتی که اینطور نیست و تعداد محدودی درآمد بالا دارند و آن طرف قضیه را نگاه نمی‌کنند که اغلب وکلا دغدغه مالی دارند و چگونه وکلا درحالیکه دغدغه امرار معاش دارند می‌توانند با آرامش وکالت کنند. معروف است که می‌گویند مرا به خیر تو امید نیست شر مرسان؛ در چند دهه اخیر قوانین و آیین نامه‌هایی از جمله آیین نامه ۱۴۰۰ و قانون ۱۳۷۶ در واقع به نوعی مقابله با وکیل و استقلال وکیل بوده است. اگر نقطه ای مثبت بود یا پیدا شود آدم عادل و بی غرض عنوان می کند. چه تضمینی برای امنیت وکیل وجود دارد؟ چه حمایتی از وکیل می‌شود؟ چه سازمانی باید تضمین دهد؟ کانون یا تشکیلات قضایی؟ وکیل چه امنیتی دارد؟ وقتی حمایتی نیست نباید انتظار داشت وکلا با فراغ بال بتوانند وکالت کنند؛ تا این موانع و مشکلات بر طرف نشده در همچنان بر پاشنه قبلی خواهد ایستاد.
امنیت وکلا مقوله‌ای مهم است چون هم مقدمه انجام کار است و هم ذی المقدمه است. امنیت وکلا مقدمه اصلی کار وکالت است که در واقع شامل امنیت روانی، شغلی و البته جانی و جسمی وکلا می‌گردد و بر همین مبنا نسبت به امنیت شغلی و جسمی بحث را باز نمی‌کنیم که فرصت دیگری می‌طلبد. اما بخشی از امنیت روانی عمومی و بخشی دیگر عمومی نیست.
بهنام حبیبی درگاه: امنیت وکلا مقوله‌ای مهم است چون هم مقدمه انجام کار است و هم ذی المقدمه است. امنیت وکلا مقدمه اصلی کار وکالت است که در واقع شامل امنیت روانی، شغلی و البته جانی و جسمی وکلا می‌گردد و بر همین مبنا نسبت به امنیت شغلی و جسمی بحث را باز نمی‌کنیم که فرصت دیگری می‌طلبد. اما بخشی از امنیت روانی عمومی و بخشی دیگر عمومی نیست. مورد به مورد باید امنیت روانی را در نظر بگیریم. حمایت ویژه باید برای بانوان در نظر بگیریم و برای آقایان هم همینطور حتی در چینش پرونده‌های کیفری نسبت به وکلای حرفه‌ای تعاریف حمایتی ویژه داشته باشیم که در علم جرم‌شناسی به آن عدول مثبت از اصل تساوی گفته می‌شود. بخشی از این زمینه‌ها به وکلای دادگستری مرکز باز می‌گردد ما اعتقادمان این است که دیوان عدالت اداری باید رای دهد که شغل وکالت سخت و زیان‌آور است و مرجعی برای سلامت و پایش روان وکلا شکل گیرد، یکی از معاونان دادستان از وکیل بانوان باشد تا خانم‌ها با او راحت باشند. در بحث رفاهی هم کانون باید در مناطق زیارتی و سیاحتی مکان‌هایی را برای وکلا فراهم آورد، اقدامی که مدت‌هاست برای کارمندان انجام می‌شود. مشاوران زبده در صندوق حمایت باید به وکلا مشاوره مالی دهند. بحث مربوط به روان وکلا به یکسری حمایت‌های عمومی و یکسری حمایت‌های ویژه و اختصاصی نیاز دارد.
میرغفوری: همانطور که اساتید محترم فرمودند در جامعه می‌بایست فرهنگ سازی انجام شود خصوصا از طریق رسانه تا افراد جامعه تعهد وکیل را تعهد به نتیجه ندانند و از وکیل انتظار اعجاز نداشته باشند و از طرف دیگر وکیل طرف مقابل را دشمن خود ندانند و فردی در مقام دفاع ببیند، البته نهادهای مرتبط علی‌الخصوص کانون‌های وکلا با ایجاد شرایط و امکاناتی درصدد تامین حداکثری منزلت روانی، اجتماعی و مالی وکلا باشند.
سوال: کانون وکلا در تامین امنیت روانی وکلا چه نقشی باید از خود ایفا کند؟
اگر وکیل ببیند سازمان متبوع به فکر اوست تا حدودی باعث کاهش دغدغه فکری وکلا می‌شود اما متاسفانه اقدامی انجام نشده است تا وکلا احساس آرامش کنند. بسیاری از وکلا به بنده می‌گویند ما روی خوش ندیده‌ایم و فقط موقع تمدید پروانه به کانون می‌رویم؛ چرا این گونه است؟ کانون خانه وکلاست و باید در آن احساس امنیت و آرامش کنند.
عبدالصمد خرمشاهی: کانون‌ها می‌توانند امکانات رفاهی برای وکلا تامین کنند جهت استفاده وکلا که به صورت رایگان یا با هزینه‌ای کمتر از این امکانات و مکان‌های تفریحی همانند هتل‌ها استفاده کنند. امور درمانی و بیمه وکلا را حمایت کنند چرا که در این راستا ضعیف عمل شده است. اگر وکیل ببیند سازمان متبوع به فکر اوست تا حدودی باعث کاهش دغدغه فکری وکلا می‌شود اما متاسفانه اقدامی انجام نشده است تا وکلا احساس آرامش کنند. بسیاری از وکلا به بنده می‌گویند ما روی خوش ندیده‌ایم و فقط موقع تمدید پروانه به کانون می‌رویم؛ چرا این گونه است؟ کانون خانه وکلاست و باید در آن احساس امنیت و آرامش کنند.
بهنام حبیبی درگاه: به نظر می‌رسد در میان مدیران کانون وکلا هیچ اراده جدی با رهیافت‌های علمی و با تمسک به مقررات راجع به روان وکلا، پایش سلامت فکری آن‌ها، تشکیل کمیسیون حمایت و سلامت روان وکلا و هیچ حمایت ویژه از وکیل بانوان بخصوص در مواجهه با شرایط استثمار برخی موسسات یا اشخاص حقیقی وجود نداشته و رجا واثق دارد همکاران فرهیخته و باهوش با انتخاب آگاهانه و با در نظر گرفتن سوابق افراد و برنامه‌های آن اقدام به انتخاب مدیران خوش فکر، با نگاه نو و آینده‌نگر و نجیب نمایند تا هم اخلاق به روح مدیریت این نهاد دیرین برگردد و هم نسبت به صنف مظلوم وکالت و نهاد کانون وکلا اعاده حیثیت صورت پذیرد. می‌بایست وکلا برای محیط‌های تقابل و استرس زا و مرافعات آموزش داده شوند، برنامه‌ای مدون برای کارآموزان در اینخصوص باید وجود داشته باشد، باید در کانون فیلم، تیزر و فیلم کوتاه ساخته شود، با هنرمندان همکاری شود و از وکلا جهت بیان ایده‌ها و نظراتشان دعوت شود و برای این منظور از رسانه کمک گرفته شود؛ متاسفانه در کانون وکلا ما رسانه نداریم در حالی که قدرت رسانه بسیار مهم است. مسائلی که بیان می‌شود تکرار دردهاست و باید راهکار بیابیم.
میرغفوری: در تایید فرمایش اساتید محترم عرض می‌کنم فراهم کردن امکانات رفاهی مناسب، درمانی، بیمه، تفریحی و مسکن.. برای وکلا خصوصا با استفاده از ظرفیت‌های صندوق حمایت برای کانون با تغییر نگرش و نگاهی نو در بین مدیران کانون‌های وکالت امکان پذیر است.
سوال: وظایف نهادهای حاکمیتی و قانونگذاری در قبال تأمین امنیت وکلا چیست؟
عبدالصمد خرمشاهی: اعتقاد بر این داریم که تشکیلات حاکمه و تشکیلات قضایی و سایر نهادهای ذیربط می‌توانند اسبابی فراهم کنند که تاحدودی اسباب امنیت خاطر وکلا فراهم شود؛ مثلا لااقل وکلا حین ورود به محاکم تفتیش بدنی نشوند یا گوشی را از آن‌ها نگیرند. در گذشته روسای محترم قوه قضاییه خطاب به کارمندان دفتری و قضایی و غیره تاکید کردند که در برخورد با ارباب رجوع نهایت احترام را به آن‌ها بگذارند و کرامت انسانی آن‌ها را حفظ کنند اما متاسفانه در این سال‌ها چنین برخوردی را کمتر دیده‌ایم. این قضیه می‌توانست جدی پیگیری شود، کمیته‌ای تشکیل شود و بررسی شود که آیا این بخشنامه‌ها اجرا می شود یا خیر؟ چرا باید پاره‌ای از مسئولان دفاتر و قضات محترم برخورد غیرمحترمانه با وکیل داشته باشند که به کرات بنده خودم شاهد بوده‌ام. مقررات و ضمانت اجراهای مناسب باید وضع شود تا مکلف به برخورد مناسب با وکلا بشوند و شان و احترام وکلا را حفظ کنند و اگر تعداد محدودی در فرض بعید بی‌اخلاقی کردند، گزارش کنند. این کار را تشکیلاتی که اسم بردید می‌توانند انجام دهند؛ این روند کمکی در جهت حفظ امنیت روانی و ارتقاء شان و جایگاه وکالت می‌باشد.
ما قانونی جهت حفظ امنیت وکلا نداریم اما اعتقاد داریم که تشکیلات قضایی و مجلس می‌توانند اسبابی فراهم کنند که تا حدودی اسباب امنیت خاطر وکلا فراهم شود.
بهنام حبیبی درگاه: اینکه ما از قوه قضاییه انتظارمان را در این حد بیاوریم پایین که از آن‌ها بخواهیم وکلا را تفتیش نکنند نشان دهنده نبود قدرت چانه زنی وکلا و کانون‌ها با قوه قضاییه است. متاسفانه علت این امر به جامعه وکالت باز می گردد، اگر نظارت بر تصمیمات نباشد و مدیران شایسته و راه حل گرا و مدبر، با سواد و اعتبار بخش به کانون انتخاب نشوند؛ نتیجه پایین آمدن سطح انتظارات تا حد عدم تفتیش وکلا است. شان وکیل در مقام دفاع شان قاضی است و حداقل انتظار از مراجع قضایی احترام به وکیل است و بالاتر از آن چرا نباید توسط بنیاد شهید به وکلایی که در راه دفاع از دنیا می‌روند یا صدمه می‌بینند عنوان شهید داده شود؟ چون این وکلا مشمول همان تعریف شرعی شهید هستند اما کانون وکلا مطالبه‌ای در این خصوص از بنیاد شهید نداشته است به دلیل آنکه تفکر و منطق پشت اقدام نیست. مدیران کانون باید حل بحران بلد باشند، ارتباط موثر با رسانه و فکر ثروت آفرین داشته باشند و جیبش مانند فکرش پر پول باشد تا فقط هدفش و فکرش پرونده برداشتن و سواستفاده از مقام مدیریت نباشد در کل به فکر آینده این صنف باشد. اموری که استاد فرمودند حداقل‌ها است. شرف المکان بالمکین؛ امیدوارم با انتخاب نخبگان این مسیر و برنامه‌ها به جریانی تبدیل شود و این حریان به قدرتی تبدیل شود که در مقام چانه‌زنی در تعامل با هیات حاکمه دارای خروجی مثبت برای وکلا ، کانون وکلا و مردم باشد.
میرغفوری: چشم انداز نگاه هر دو بزرگوار در نهایت به تامین شان منزلت وکیل می‌باشد که البته این مهم در درجه اول باید در ساختار کانون‌های وکلا با انتخاب افراد شایسته و توانمند شکل گیرد.
کارشناس حقوقی و دبیر جلسه گفت: این هم اندیشی نگاه هر دو استاد بزرگوار به موضوع جایگاه امنیت روانی وکلا در کلیات دارای تشابهات فراوان و در برگیرنده دغدغه‌های اصلی وکلا می‌باشد. نگاه جناب آقای خرمشاهی به واسطه تجربه ناشی از سالیان دراز تجربه در امر وکالت است و دیدگاه آقای دکتر حبیبی درگاه در برگیرنده نگاه نو و علمی به جایگاه شان وکالت و تامین امنیت روانی وکیل می‌باشد. به نظر بنده جهت پیشبرد تامین حداکثری امنیت روانی وکلا در تمامی حوزه‌ها نیازمند تلفیق نظرات هر دو بزرگوار و ارتباط موثرتر با رسانه‌ها جهت فرهنگ‌سازی نقش وکیل در ساختار زندگی اجتماعی خواهیم بود.
جهت پیشبرد تامین حداکثری امنیت روانی وکلا در تمامی حوزه‌ها نیازمند تلفیق نظرات هر دو بزرگوار و ارتباط موثرتر با رسانه‌ها جهت فرهنگ سازی نقش وکیل در ساختار زندگی اجتماعی خواهیم بود.
میرغوری در پایان ادامه داد: به نظر می رسد مقوله امنیت روانی وکلا یکی از ارکان جدی شغل وکالت است که تاکنون مغفول مانده و بهتر است نمایندگان صنفی وکلا در کانون وکلا با نگاه جد‌ی‌تر و قدرت بیشتر چانه‌زنی علمی و منطقی با نهادهای قانونگذار و قوه محترم قضاییه در جهت تامین این اصل مهم گام‌های بلندی بردارند. ایجاد و اجرای طرح مشاوره روانی و پایش سطح روان وکلا ضروری است، وکلا می‌بایست مورد حمایت‌های عمومی و مستمر قرار گرفته و کمیسیون حمایت و سلامت روان در کانون‌های متبوع تشکیل گردد.