به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خطوط، هشتاد و ششمین نشست علمی-تخصصی مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری سازمان برنامه و بودجه کشور با مدیریت علمی محسن لبخندق معاون پژوهشی دانشکده فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق (ع) و همچنین با سخنرانی میثم یاوری جامعه‌شناس و کارشناس برنامه‌ریزی راهبردی در حوزه فرهنگ، حجت‌الاسلام سید محمدحسین هاشمیان دانشیار دانشگاه باقرالعلوم (ع) و با مشارکت فعال جامعه علمی، پژوهشی، دانشگاهی، اندیشگاهی، صاحب‌نظران، مدیران و کارشناسان دستگاه‌های اجرایی ملی و استانی به صورت مجازی برگزار شد.
حجت‌الاسلام سید محمدحسین هاشمیان دانشیار دانشگاه باقرالعلوم (ع) به عنوان سخنران دوم این نشست اظهار کرد: در تشریح مفهوم توسعه مردم نهاد باید دلالت‌های این مباحث در خصوص برنامه هفتم توسعه مدنظر قرار گیرد؛ بنابراین باید پرسید توسعه فرهنگی مردم‌نهاد در منظر غرب و انقلاب اسلامی چه دلالت‌هایی دارد؟
وی در تشریح معنای توسعه فرهنگی ادامه داد: توسعه فرهنگی و بحث مردم نهاد چگونه ممکن است؟ برنامه‌های توسعه باید در نسبت میان اقتصاد، سیاست و فرهنگ مورد توجه قرار گیرد. جالب است که برنامه‌ریزان ما اصالت را به اقتصاد دادند.
هاشمیان اضافه کرد: فرهنگ توسعه و توسعه فرهنگی یک دوگانه است که باید مورد واکاوی دقیق قرار گیرد؛ بنابراین بر اساس تجربیات تاریخی ورود فرهنگ توسعه به ایران مبتنی بر نظریه نوسازی بوده است. در این نگاه؛ توسعه یک بار ارزشی و ایدئولوژیک دارد. این نگاه توسعه را یک فرایند مدرنیزاسیون می‌داند. جالب است بدانیم در نگاه برخی از نویسندگان غربی مفهوم توسعه مفهومی است که غرب با آن دنیا را طبقه‌بندی می‌کند. در باطن امر تمام نظامات را در خدمت خودش قرار می‌دهد.
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: در یک نگاه کلی، روح حاکم بر برنامه‌های ۶ گانه توسعه در کشور مبتنی بر مکتب نوسازی بوده است و باید گفت در صورت ادامه این روند نه می‌توانیم نگاه گام دوم را محقق کنیم و نه می‌توانیم به اهداف حداقلی توسعه دست پیدا کنیم.
دانشیار دانشگاه باقرالعلوم (ع) در تشریح نگاه مکتب نوسازی توضیح داد: در نگاه مکتب نوسازی توسعه ربطی به زیست‌بوم ندارد. این در حالی است که حتی متفکرین ایرانی فارغ از نگاه آرمانی و تنها با نگاه ملی، تلاش دارند به توسعه ایران رنگ و بوی ملی بدهند که این مهم در نگاه مکتب نوسازی قابل فهم نیست. این متفکرین بر این باورند که ما با توجه به همین زیست‌بوم خودمان الگو‌هایی برای پیشرفت داریم که از آن‌ها استفاده نکردیم.
وی تشریح کرد: مکتب نوسازی حتی ظرفیت‌های بومی هم نمی‌بیند. چه برسد به آرمان‌ها، بنابراین بر این باورم که ما حتی اگر دغدغه ایران را داشته باشیم باید راه خود را تغییر دهیم.
این پژوهشگر افزود: ما امروز نیازمند الگویی در مقابل الگوی نوسازی هستیم. امیدوارم در آستانه برنامه هفتم راه دیگری را برای رشد کشور پیدا کنیم. توسعه فرهنگ و فرهنگ توسعه دوگانه مهمی است. اگر فرهنگ را به هوایی که ما را احاطه کرده است، تعبیر کنیم؛ در واقع همه معانی را ما ذیل فرهنگ بازتولید می‌شود.
هاشمیان در خصوص ترجمه ویژه توسعه در نگاه دینی بیان کرد: کلیدواژه اسلامی «رشد» ترجمه کلمه توسعه است. کلمه رشد هم در ساحت‌های مادی و هم ساحت‌های معنوی مورد توجه قرار می‌دهد.
دانشیار دانشگاه باقرالعلوم (ع) در خصوص مدل دولت سیزدهم متذکر شد: حرکت دولت سیزدهم استفاده از ظرفیت‌های کارشناسی غیرسیاسی در همه سطوح است که این مهم می‌تواند دولت را در استفاده از همه ظرفیت کارشناسی دولت برخوردار کند.
این پژوهشگر ضمن نقد بی‌قاعده خصوصی‌سازی گفت: اصالت بازار و آوردن هرچیز در افق اقتصاد، یک پارادایم رفتاری را خلق می‌کند. نظریه خصوصی‌سازی در همین پارادایم معنا می‌شود. برخی خصوصی‌سازی‌ها در کشور ما حتی در بخش فرهنگ با همین نگاه اتفاق افتاده است. کلیشه خصوصی‌سازی در واقع خلق بازار نوکیسگان را به وجود آورد. با این مدل بازار اصیل نیز از هم می‌پاشد. ظهور طبقه نوکیسه و سفته بازی نتیجه این بازار نوکیسه‌پرور است.
وی اضافه کرد: در نگاه بازارشدن همه چیز حتی دولت هم تهدید می‌شود. حتی جامعه مدنی هم تبدیل به بازار می‌شود. این دیدگاه مجالی برای مردم ایجاد نمی‌کند؛ بلکه همه چیز را بازار می‌بیند. البته نقد ما به محوریت‌بخشی به بازار است نه استفاده از عقلانیت مالی.
دانشیار دانشگاه باقرالعلوم (ع) در پایان تأکید کرد: در یک نگاه کلی برخی بر این باروند دولت، دولت سرمایه‌دارهاست و عملاً این مدل بازار بر روابط مردمی هم تأثیر می‌گذارد و این تأثیرگذاری تا مرحله نابودی هرگونه اعتماد در جامعه است؛ بنابراین نباید از یاد برد که توسعه فرهنگی یک مفهوم ایدئولوژیک است و یک مفهوم خنثی نیست و ۶ برنامه توسعه جمهوری اسلامی مبتنی بر نظریه نوسازی بوده و نگاه ابزاری به فرهنگ داشته است و حتی به محوریت اقتصادی هم نرسید و این نقد یک دغدغه صرفاً انقلابی نیست، حتی این در نگاه ملی هم یک ضعف اساسی است.
به گزارش خطوط، هشتاد و ششمین نشست علمی-تخصصی و با عنوان «توسعه فرهنگی مردم‌نهاد» امروز چهارشنبه نوزدهم مرداد ماه سال ۱۴۰۱، به همت دفتر آموزش و ترویج مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری برگزار شد.