دکتر کیومرث یزدان پناه درو
دانشیار جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران
بدون تردید امروزه دیگر صرف تمرکز بر یک بعد از مناسبات قدرت تعیین کننده سطح روابط خوب با دیگران نیست، و تبعیت از تک الگوی های خاص نمی تواند ضامن بقاء ، تداوم و حتی ارتقاء سطح قدرت ها باشد.
این موضوع در عصر حاضر فراگیر بوده و همه حوزه های تصمیم ساز و تصمیم گیر را در بر می گیرد و در صورت طولانی شدن یک روند تکراری می تواند هزینه ها و دردسرهای بزرگی را رقم بزند.
امروزه به جای صرف مناسبات قدرت، این درک منافع مشترک در شرایط رقابتی است که در تعیین سطح قدرت ها در مناسبات بین المللی کامل تعیین کننده است و درک درست آن، جایگاه کشورها، ملت ها و هویت ها را در ساختار جهانی تعیین می کند.
از این رو، نو گفتمان گرایی مبتنی بر اصل روابط اثرگذار از جمله مولفه هایی است که به قول "جوزف نای"، کسب ثروت ملی را جایگزین منازعه های پر سر وصدا بر سر قدرت نموده است، به ویژه قدرت های تک بعدی.
بررسی های تحقیق نشان می دهد که از منظر قدرت راهبردی نیز، عملکرد برخی کشورها در باب موازنه منابع قدرت بسیار شگفت انگیز بوده است، اما این مساله در ایران بواسطه اصطکاک های گریز ناپذیر داخلی و خارجی از روال معمول خود خارج و به یک ضد ارزش در عرصه بین المللی تبدیل شده است. و حاکمیت شرایط سخت و دشوار و فرسایش در تصمیم گیری معقول در شرایط فعلی ، نتیجه غلبه مناسبات قدرت با اتکاء به یک یا دو فاکتور مشخص و نادیده گرفتن فاکتورهای دیگر می باشد.
شاید به همین دلیل هم بخش قابل توجهی از ارکان اصلی قدرت در یک فرایند فروملی و غیر مرسوم توان درک شرایط را برای کل سیستم سخت کرده و از جسارت یک تغییر اساسی بدون هزینه یا کم هزینه فاصله معناداری گرفته اند.
این محدودنگری خاص باعث می شود تا به محض اظهار نظر کاملا درست یک مقام مذهبی در کسوت حوزه علمیه با واکنش تند، احساسی و بعضا خشنی مواجه شود که این واکنش ها خود شرایط اصلی را برای تصمیم گیری های عقلانی سخت و سخت تر کند.
لذا کشمکش های ذهنی و گفتاری ایجاد شده طیفی از سیاسیون در واکنش به اظهارات کاملا درست آقای صافی گلپایگانی، نه تنها درمان درد جامعه امروزی ما نیست، بلکه نق زدن های چشم بسته و بسیار رایج مبتنی بر تاخت و تاز پاتولوژیستی، کار را برای هرگونه تصميم گیری درست سخت می کند. در حالی که باید تغییر لحن بزرگان صاحب نشان حوزه را به فال نیک گرفت و از حیث قدرت نسبی گفتمانی، چنانچه ایران بتواند با فائق آمدن بر این اختلافات بی ثمر گفتمانی در داخل، در یک فرایند متفاوت به سمت رفع چالش های اساسی خود در فراسوی مرزها روی بیاورد و سرمایه های خود را متمرکز بر بدبینی زدایی از دنیای پیرامون نماید.
این چیزی است که اکثریت قاطع جامعه ایرانی، امروزه آن را از حکومت و دولت خود مطالبه دارد و از استمرار یک گفتمان تکراری دل زده و مایوس و به تبع آن نگران آینده است، نگرانی که بخشی از جامعه خواص در سطوح بالا آن را درک کرده و همچون آقای صافی گلپایگانی آن را بطور واضح و جسورانه بر زبان می آورند.