نوشین طاهرانپور مدرس دانشگاه و فارغ التحصیل رشته پژوهش هنر در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی خطوط «جشن بهمنگان» را اینگونه معرفی کرد: «جشن بهمنگان» یکی از اعیاد ملی و مردمی ایران باستان است که اگر چه با گذر زمان کمتر مورد توجه است، اما در کتاب‌ها و متون به جای مانده از شاعران و نویسندگان به آن اشاره شده است.
در تقویم‌های قدیم هر روزی از ماه یک نام خاصی داشته است مثلا روز شانزدهم هر ماه نامش مهر است و روز دوم هر ماه نامش بهمن است. این بدان معنی است که روز دوم فروردین ماه اسمش «بهمن» است و روز شانزدهم فروردین ماه اسمش «مهر» است. در مورد ماه‌های دیگر هم همینطور است یعنی روز شانزدهم از ماه اردیبهشت هم «مهر» نام دارد.
طاهرانپور مطرح کرد: اسامی دیگری هم برای روز‌های دیگر ماه وجود داشته است که امروزه دیگر کاربرد آن متداول نیست. به همین دلیل من دو مورد را مثال زدم که با آن‌ها بیشتر سر و کار داریم.
وی افزود: در آن دوره وقتی اسم ماه و روز یکی می‌شد آن روز را یک جشن ملی – مردمی می‌گرفتند یعنی ۱۶ مهر در ماه مهر «جشن مهرگان» برگزار می‌شد.
این مدرس دانشگاه ادامه داد: دوم بهمن که نامش به لحاظ روز «بهمن» است و در ماه «بهمن» قراردارد نیز موعد جشن «بهمنگان» است.
«بهمن» به معنای «اندیشه نیک و منش نیک» است. اسم دیگر «بهمن» را می‌گفته اند «وهومن» که الان دیگر آن را «هومن» می‌نامند.
در توضیح این تغییر کلمه طاهرانپور توضحی داد: در ابتدا مردم نام فرزندشان را «بهمن» می‌گذاشته اند، اما پس از مدتی که گذشت مردم از تکراری بودن نام «بهمن» خسته شدند و به دنبال کلمه‌ای بودند که همان مفهوم «اندیشه نیک» را داشته باشد، اما تکراری نباشد. به همین دلیل در دوره جدیدتر نام فرزندشان را «وهومن» می‌گذاشتند.
معادل این انتخاب نام امروزه معیار به همین منوال است که مثلا ما مسلمانان نیز نام پسرمان را «ابوالفضل» یا «عباس» انتخاب می‌کنیم و در فرهنگ اسلامیِ ما نام‌های «ابوالفضل» و «عباس» پیشینه خاصی دارد و یادآور کربلا است.
وی سپس گفت: در دین‌های مختلف، نام‌های مختلفی برای خداوند مطرح بوده است؛ مثلا ما مسلمانان خداوند را «الله» می‌نامیم در دین زرتشت خداوند را «اهورا» می‌نامند.
«اهورا» یک سری صفت دارد یکی از این صفات را «امشاسپندان» می‌نامیم. «اَمِشَ» در حقیقت یک کلمه اوستایی است به معنای جاودان و بدون مرگ. «سپندان» به معنی اسپند، اسفند، پاک و مقدس است.
پس «امشاسپنتا» یا «امشاسپندان» یکی از صفات پاک «اهورا» است. یکی دیگر از نام‌های امشاسپندان «بهمن» است. در واقع «بهمن» یک فرشته است. فرشته‌ای که نگهبان حیوانات است.
از اینرو در روز جشن «بهمنگان» به خاطر احترام به آن فرشته، زرتشتی‌ها روزه گوشت می‌گیرند و برای احترام به این فرشته از ذبح حیوانات و ریختن گوشت در غذا‌ها اجتناب می‌نموده اند.
وی تاکیدکرد: این روزه شامل اجتناب از خوردن گوشت حیواناتی بوده که اهلی بوده اند و به طور معمول غذای مردم بوده است و حلال محسوب می‌شده است و این روزه با هدف مراقبت و
نگهداری از جان حیوانات بوده است.
کلمه «اَشوْ» مثل کلمه «حضرت» در بین مردم ماست. مثلا ما می‌گوییم «حضرت محمد» زرتشتیان هم با هدف نام بردن توام با احترام درباره پیامبرشان وی را می‌خواهند حضرت زرتشت بنامند به همین دلیل مطابق با قرارداد زبانی خودشان می‌گویند اشوْ زرتشت.
«اَشوْ زرتشت» یک سری پیام‌ها را از «اهورا» دریافت می‌کرد، ولی خدا مستقیم با زرتشت صحبت نمی‌کرد و در واقع توسط فرشته‌ای این پیام‌ها به «اَشوْ زرتشت» می‌رسید؛ فرشته‌ای که پیام خدا را به زرتشت می‌رساند «وهومن» یا «بهمن» بود.
طاهرانپور گفت: با توجه به مطالبی که بررسی کردیم اکنون اهمیت کلمه «بهمن» را دریافتیم. در جشن روز «بهمن»، خوراکی‌هایی که برای پذیرایی مرسوم بوده شامل ماهی، ماست و تره بوده است و یک آش مخصوص هم برای این روز می‌پخته اند که درون آن حبوبات می‌ریخته اند و به وسیله بخور گیاهان خوشبو فضا را عطرآگین می‌کردند که البته این گیاهان دارای خواص دارویی هستند.
وی افزود: البته تشریفات عید در تمام ایران باستان وجود داشته، اما احتمال دارد که در هر منطقه با توجه به اقلیم و گیاهانی که در هر منطقه رویش داشته کمی در موادی که مصرف می‌شده تفاوت‌هایی وجود داشته باشد.
این مدرس دانشگاه درباره مشخصات دیگر روز «بهمنگان» گفت: با توجه به این که «بهمن» فرشته‌ای است که نگهبان جانوران است نماد این روز هم یک «خروس سفید» است و در این روز همه جامه سفید بر تن می‌کردند و گلی هم که نماد «بهمنگان» بوده «یاسمن سپید» است.
روز «بهمنگان» همچنین روز «مردان درستکار» در ایران باستان هم بوده است و در واقع به زبان امروز روز مرد در ایران باستان بوده است.
نوشین طاهرانپور سپس به لحاظ ادبی برای این مناسبت پرداخت و گفت: درباره جشن «بهمنگان» ما نوشته‌های زیادی داریم و شاعرانی مثل فرخی سیستانی، منوچهری دامغانی درباره جشن بهمنگان شعر سروده اند. اسدی طوسی و ابوریحان بیرونی هم از جشن بهمنگان در کتاب هایشان نام برده اند.
فرخی می‌سراید:
فرخش باد و خداوندش فرخنده کناد
عید فرخنده و بهمنجنه و بهمن ماه
منوچهری نیز می‌سراید:
اورمزد و بهمن و بهمنجنه فرخ بود
فرخت باد اورمزد و بهمن و بهمنجنه
و نیز، در جای دیگری می‌سراید:
رسم بهمن گیر و از سر تازه کن بهمنجنه
ای درخت ملک بارت عز و بیداری تنه
انسان‌ها با رفتار نیک و منش نیک می‌توانند وارد بهشت شوند از این لحاظ هم روز دوم ماه بهمن و جشن بهمنگان حائز اهمیت بوده است که به عنوان جشن ایرانی و ملی کمرنگ شده و دیگر همه مردم این روز را جشن نمی‌گیرند، اما در کتاب‌های تاریخی به آن اشاره شده است.