نقش بطری‌های پلاستیکی در آلوده‌سازی محیط‌ زیست

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خطوط، میزان فروش جهانی آب بسته‌بندی تقریباً ۲۷۰ میلیارد دلار آمریکا و ۳۵۰ میلیارد لیتر برآورد شده است. در این گزارش، ۵۰ کشور برتر جهان از نظر فروش کل و سرانۀ فروش آب بسته‌بندی (به دلار و لیتر) مشخص شده است. منطقۀ آسیا و اقیانوسیه، حدود نیمی از بازار جهانی آب بسته‌بندی، و کشور‌های جنوب مجموعاً حدود ۶۰ درصد را به خود اختصاص داده‌اند.

ایالات متحده آمریکا، چین و اندونزی، بر روی هم، نیمی از بازار جهانی را تشکیل می‌دهند. آلمان بزرگترین بازار در اروپا، مکزیک بزرگترین بازار در منطقۀ امریکای لاتین و کارائیب، و آفریقای جنوبی بزرگترین بازار در آفریقا به شمار می‌آیند. سنگاپور و استرالیا، هم از نظر درآمد سالانه و هم از نظر حجم سرانه فروش آب بسته‌بندی پیشتازند. شاخص‌های سرانه ایالات متحده و چین بسیار کمتر است.

این گزارش نشان می‌دهد که عوامل پیشران بازار آب بسته‌بندی به شکل قابل توجهی در کشور‌های شمال و جنوب متفاوت است. در کشور‌های شمال، آب بسته‌بندی غالباً محصول سالم‌تر و ذائقه‌پسندتر از آب لوله‌کشی تلقی می‌شود و بیشتر یک کالای لوکس به شمار می‌آید تا یک ضرورت. در کشور‌های جنوب، فروش آب بسته‌بندی عمدتاً متأثر از پوشش ناکافی یا فقدان تأمین عمومی و مطمئن آب است.

نتیجۀ بررسی حدود ۶۰ نمونه موردی از بیش از ۴۰ کشور در مناطق مختلف جهان، موارد متعددی از آلودگی غیرارگانیک [۱]، ارگانیک [۲]و میکروبیولوژیکی را در صد‌ها برند آب بسته‌بندی نشان داده است و میزان این آلاینده‌ها غالباً فراتر از استاندارد کشور‌ها یا استاندارد‌های جهانی بوده است.

این نتیجه، مدرکی قاطع علیه این تصور گمراه‌کننده است که آب بسته‌بندی، منبع بی‌چون و چرای آب آشامیدنی است. باوجود اینکه می‌توان نمونه‌های متعددی از کیفیت پایین آب در تأمین عمومی آب آشامیدنی برشمرد، دشوار می‌توان ادعا کرد که آب بسته‌بندی «سالم‌تر» است.

برداشت آب برای تولید آب بسته‌بندی می‌تواند در کاهش منابع آب زیرزمینی در محدوده‌های برداشت نقش داشته باشد، البته نمونه‌هایی از این دست نادر است. بااین‌همه، حتی اگر چنین برداشت‌هایی در سطح جهانی، یا در مقایسه با مصرف‌کنندگان بزرگ‌تر آب مانند کشاورزی آبی، کوچک باشد، اثرات آن بر منابع آب در مقیاس محلی ممکن است قابل توجه باشد.

کمبود داده‌های موجود دربارۀ حجم برداشت آب در صنعت آب بسته‌بندی، عمدتاً به دلیل عدم شفافیت و مبنای قانونی است تا شرکت‌های تولید آب بسته‌بندی را به انتشار عمومی حجم برداشت آب و ارزیابی پیامد‌های محیط‌زیستی فعالیت‌های آنان وادار سازد.

کشور‌های جنوب که در آن‌ها آب آشامیدنی سالم همیشه در دسترس نیست، بازار‌های بالقوۀ آب بسته‌بندی به شمار می‌آیند. فقدان سیاست‌های ملی مدیریت آب ممکن است سبب برداشت بی‌رویه از آب زیرزمینی برای تولید آب بسته‌بندی شود، بی‌آنکه کمک چندانی به تأمین بلندمدت پایدار آب آشامیدنی کرده باشد.

این گزارش، اطلاعات پراکنده را درباره آلودگی پلاستیک صنعت آب بسته‌بندی گردآوری کرده است. این اطلاعات نشان می‌دهد که در حال حاضر در جهان حدود ۶۰۰ میلیارد بطری پلاستیکی تولید می‌شود که معادل تقریباً ۲۵ میلیون تن زباله پلاستیکی است که بازیافت نمی‌شوند و در محل‌های دفن زباله یا بی‌ضابطه دفع می‌شوند.
البته در این میان نشانه‌هایی از آگاهی رو به رشد اجتماعی درباره اثرات نامطلوب پلاستیک‌ها بر محیط‌زیست وجود دارد، ولی به نظر نمی‌رسد راهکار‌های کاهش اثرات محیط‌زیستی پلاستیک‌ها پیشرفت زیادی کرده باشد. بنابراین، آلودگی پلاستیکی احتمالاً در سال‌های آتی نیز ادامه خواهد داشت.

این گزارش معتقد است درحالی‌که پیشرفت در راستای تحقق دسترسی همگانی به آب آشامیدنی سالم هنوز فاصلۀ زیادی با اهداف خود دارد، گسترش بازار‌های آب بسته‌بندی، این پیشرفت را کُند می‌کند، زیرا توجهات و منابع را از ضرورت شتاب‌بخشیدن به توسعۀ سامانه‌های عمومی تأمین آب منحرف می‌کند. برآورد‌ها حاکی از آن است که کمتر از نیمی از کل پولی که مردم سالانه برای آب بسته‌بندی می‌پردازند، برای فراهم‌ساختن دسترسی به آب سالم برای صد‌ها میلیون نفر که از آب لوله‌کشی محروم هستند کافی خواهد بود.

در حال حاضر اقداماتی در سطح جهانی شکل گرفته است (مانند اتحاد سرمایه‌گذاران جهانی برای توسعه پایدار [۳]) که هدف آن‌ها افزایش بودجه برای اهداف توسعۀ پایدار، از جمله موارد مرتبط با آب است. چنین اقداماتی می‌تواند فرصتی برای صنعت آب بسته‌بندی باشد تا به کنشگری فعال در این فرایند تبدیل شود و پیشرفت در راستای تأمین آب سالم و مطمئن را به‌ویژه در کشور‌های جنوب تقویت نماید.
مأخذ:
Global Bottled Water Industry: A Review of Impacts and Trends United Nations, University Institute for Water, Environment and Health, Hamilton, Canada. ۲۰۲۳.

۱- ترکیبات معدنی مانند فلزات، نیترات‌ها و آزبست. این آلاینده‌ها به‌طور طبیعی در برخی آب‌ها وجود دارند، اما می‌توانند از طریق کشاورزی، تولید مواد شیمیایی و سایر فعالیت‌های انسانی وارد آب شوند.

۲- مواد شیمیایی کربن‌پایه مانند حلال‌ها و آفت‌کش‌ها که می‌تواند از طریق روان‌آب زمین‌های زراعی یا تخلیۀ فاضلاب کارخانه‌ها وارد آب شود.
-۳alliance of Global Investors for Sustainable Development

برآورد‌ها حاکی از آن است که کمتر از نیمی از کل پولی که مردم سالانه برای آب بسته‌بندی می‌پردازند، برای فراهم‌ساختن دسترسی به آب سالم برای صد‌ها میلیون نفر که از آب لوله‌کشی محروم هستند کافی خواهد بود

فقدان سیاست‌های ملی مدیریت آب ممکن است سبب برداشت بی‌رویه از آب زیرزمینی برای تولید آب بسته‌بندی شود، بی‌آنکه کمک چندانی به تأمین بلندمدت پایدار آب آشامیدنی کرده باشد

۱- ترکیبات معدنی مانند فلزات، نیترات‌ها و آزبست. این آلاینده‌ها به‌طور طبیعی در برخی آب‌ها وجود دارند، اما می‌توانند از طریق کشاورزی، تولید مواد شیمیایی و سایر فعالیت‌های انسانی وارد آب شوند.

۲- مواد شیمیایی کربن‌پایه مانند حلال‌ها و آفت‌کش‌ها که می‌تواند از طریق رواناب زمین‌های زراعی یا تخلیه فاضلاب کارخانه‌ها وارد آب شود.
-۳alliance of Global Investors for Sustainable Development

پایان پیام/ روزنامه پیام ما