به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی خطوط، تا آغاز سال تحصیلی ۱۳۴۲، هر دانشگاه امتحان ورودی خاص برای پذیرش دانشجو داشت و سنجش و پذیرش دانشجویان در آن سال به عهده «هیات مسابقات ورودی دانشگاه‌ها» بود که چندی بعد نام آن را کنکور نهادند و با تاسیس وزارت علوم و راه‌اندازی مرکز آزمون‌شناسی در سال ۱۳۴۷ دوباره برگزاری کنکور سراسری در دستور کار قرار گرفت و این اتفاق در سال ۱۳۴۸ رخ داد.
۱۵ مرداد سال ۴۸ کنکور با شرکت ۴۷ هزار و ۷۰۳ نفر با سوالاتی با پاسخ کوتاه نه به صورت تستی برگزار شد و داوطلبان برای حضور در ۱۲ دانشگاه و در ۳۰ رشته تحصیلی با یکدیگر به رقابت کردند و همزمان با آزمون ۱۰ رشته را انتخاب کردند. به همین دلیل آزمون سراسری سال ۴۸ نخستین کنکور رسمی ایران معرفی شد.
سال ۱۳۵۴ با تاسیس سازمان سنجش آموزش کشور به جای مرکز آزمون‌شناسی، کنکور در ایران وارد مرحله جدیدی شد. از آن سال معدل امتحانات نهایی ششم متوسطه و نوع مدرک (دیپلم ریاضی، طبیعی و ادبی)، جنسیت، وضعیت نظام‌وظیفه و سهمیه منطقه نیز در قبولی کنکور تاثیر داشت.
سال ۱۳۵۷ کنکور برگزار نشد، اما برگزاری آن در سال ۱۳۵۸ اجرایی شد و در سال ۱۳۶۱ این آزمون بزرگ در رشته‌های پزشکی، فنی و مهندسی، کشاورزی، الهیات و معارف اسلامی با سهمیه مناطق و رزمندگان برگزار شد، در سال‌های بعد با توجه به رشد جمعیت، ظرفیت دانشگاه‌های دولتی و تعداد رشته‌ها افزایش یافت و کنکور مدام به مسابقه‌ای بزرگ‌تر و حساس‌تر تبدیل شد.
با توجه به تقاضای بالای داوطلبان، دانشگاه‌های پیام نور، شبانه، غیرانتفاعی و مراکز تربیت معلم به ظرفیت پذیرش دانشجویان اضافه شدند و کنکور هرسال با داوطلبان بیشتری برای تحصیل در رشته‌های بیشتر برگزار شد تا اینکه داوطلبان کنکور در دهه‌های اخیر به یک میلیون نفر افزایش یافت. در حال حاضر نیز از ۵۰ آزمون سراسری برگزار شده در ایران، ۱۱ آزمون قبل از انقلاب فرهنگی در سال‌های ۱۳۴۸ تا ۱۳۵۸ و ۳۸ آزمون در سال‌های ۱۳۶۱ تا ۱۳۹۸ بعد از انقلاب فرهنگی برگزار شده است.
با گذشت نیم قرن از برگزاری غول بزرگ آموزشی یعنی کنکور سراسری، برخی کارشناسان و آسیب‌شناسان مردودی این شیوه جذب و پذیرش دانشجو در حوزه آموزشی در دنیا را مطرح کرده‌اند که به همین منظور طرح اصلاح قانون سنجش و پذیرش دانشجو در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی، سال ۱۳۸۶ در مجلس شورای اسلامی تصویب شد و قرار بود براساس این قانون، نقش کنکور در پذیرش دانشجو به تدریج کم و نهایتا تا سال ۹۰ کنکور حذف شود، اما تاکنون این امر محقق نشده است و کنکور در سال ۱۴۰۰ نیز ۵۱ ساله شد.
حذف آزمون کنکور سراسری از نظام آموزشی بیش از یک دهه مورد مناقشه مسئولان نظام آموزشی کشور و کارشناسان آموزش است و برخی کارشناسان معتقدند برگزاری آزمون سراسری به دلیل آسیب به ساختار آموزشی، روحیه داوطلبان و سودجویی مالی فراوان باید از چرخه آموزشی کشور حذف شود و برخی نیز بر این ادامه برگزاری این آزمون پافشاری دارند و مانع اجرای قانون حذف کنکور میشوند.
حال پس از ۵۱ سال از این ماراتن بزرگ آموزشی که حرفهای زیادی درباره آن گفته شده است، یوسف نوری وزیر جدید آموزش و پرورش که هفتم آذرماه با رای اعتماد از مجلس شورای اسلامی به عنوان وزیر این نهاد تعلمی و تربیت انتخاب شد، در اظهارنظری درباره برگزاری کنکور گفت: با متخصصان فن در دانشگاه‌های علوم پزشکی درباره برگزاری کنکور مشورت می‌کنیم.
وی ادامه داد: معتقدم با متخصصان فن در دانشگاه‌های علوم پزشکی مشورت کنیم، اگر آن‌ها تایید می‌کنند که کنکور خوب است، ادامه دهیم، اما اگر تایید می‌کنند که به انسان ضرر می‌رساند، بیاییم برای کنکور چاره بیندیشیم که زودتر آن را حذف کنیم، اما باید مراقب بود تا جایگزین کنکور از این بدتر نشود!
از همه این مسایل که برخی موافق و برخی مخالف حذف کنکور است که بگذریم موضوع مهم دیگری که کنکور را مورد مناقشه قرار داده است مساله رقابت بر صندلی‌های دانشگاه‌ها به واسطه برگزاری کنکور است، چون آمار داوطلبان که به حدود یک میلیون و اندی رسیده است، درصد زیادی از داوطلبان به رشته‌های پزشکی علاقه فراوانی دارد و این موضوع باعث شده است که رقابت کنکور فقط برای ۱۵ درصد صندلی‌های دانشگاه‌ها باشد.
سعیدرضا عاملی دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی می‌گوید: رقابت کنکور سراسری تنها به ۱۵ درصد صندلی‌های دانشگاه‌ها اختصاص دارد، به همین دلیل اجرای مصوبه ۸۴۳ شورا مبنی بر «سیاست‌ها و ضوابط ساماندهی سنجش و پذیرش متقاضیان ورود به آموزش عالی (پس از پایان متوسطه)» برای اصلاح کنکور از سال ۱۴۰۲ روشی اعتمادآفرین است.
وی ادامه داد: این مصوبه مطالبه ۴۰ ساله کشور و چه بسا در قبل از انقلاب اسلامی است، روش سنجش و پذیرشی که سرنوشت داوطلب را در چهار ساعت کنکور سراسری تعیین می‌کند، با این مصوبه تبدیل به ظرفیت جدیدی شده که ۶۰ درصد سنجش در دوره دبیرستان شکل گیرد. این دیدگاه مدلی است که نظام آموزش و پرورش و فعالیت ۱۲ ساله معلمان و تلاش دانش‌آموزان را مورد توجه قرار می‌دهد تا در مسیر زندگی‌شان نقش آفرینی کنند.
این استاد دانشگاه تهران اجرای مصوبه ۸۴۳ در سال ۱۴۰۲ را روشی اعتمادآفرین دانست و گفت: نظام سنجش و پذیرش ساختاری قابل اعتماد دارد و اگر نواقصی هم وجود دارد تا اجرایی شدن مصوبه باید برطرف شود؛ بنابراین باید گفت نظام سنجش و پذیرش آزمون سراسری یکی از مزیت‌هایش اعتمادآفرینی، امنیت و سلامت آزمون‌ها است.
وی اظهار داشت: به هر حال رقابت کنکور سراسری تنها به ۱۵ درصد صندلی‌های دانشگاه‌ها اختصاص دارد و ۸۵ درصد کرسی‌های دانشگاه بدون آزمون و رقابت جدی، برای داوطلبان امکان ورود به دانشگاه‌ها را ایجاد کرده است. درواقع ۷۰ درصد افراد شرکت کننده در کنکور، متقاضی رشته‌های پزشکی هستند؛ بنابراین یک فشار حداکثری روی داوطلبان پزشکی (علوم تجربی) ایجاد شده است.
ابراهیم خدایی رییس سازمان سنجش آموزش کشور نیز می‌گوید: نظام سنجش و پذیرش دانشجو در ایران هیچ مشابهی در دنیا ندارد البته شاید در بخش‌هایی شبیه باشد. آنچه که ایران را در نظام سنجش از سایر کشور‌ها متفاوت کرده این است که مجلس شورای اسلامی نیز به موضوع سنجش و پذیرش و آزمون‌های ورودی می‌پردازد.
وی یادآور شد: در سیستم سنجش و پذیرش ایران همه می‌خواهند ادامه تحصیل بدهند که البته در دنیا اینگونه نیست. کنکور و آزمون‌های ورودی علت نیستند، معلول هستند. در برخی سیاست‌گذاری‌ها مشکلاتی پیش آمده که تازه نقاط ضعف و مشکلات آن را در کنکور می‌بینیم. البته سازمان‌های آزمون‌ساز حرفهای متعددی در برخی کشور‌ها وجود دارد، اما سیستم پذیرش آن‌ها مانند ایران نیست از این رو این مساله این کشور را از دیگران متمایز می‌کند.
حال با توجه به مشکلاتی که بر سر راه کنکور برای جوانان ایرانی وجود دارد این سوال باقی است که آیا نمی‌شود بدون کنکور روش‌های دیگری برای ورود داوطلبان به دانشگاه‌ها داشته باشیم، جایگزینی نمرات سه سال دبیرستان، پذیرش براساس سوابق تحصیلی دوره دوم متوسطه، برگزاری آزمون در چند مرحله وبرگزاری آزمون توسط هر دانشگاه به عنوان پیشنهاداتی بود که پیش از این مطرح شده بود، اما آیا این روش‌ها به نفع دانش‌آموزان خواهد بود یا آنان به این وضعیت موجود رضایت دارند.
همه این مسایل مطرح شده به این موضوع برمی‌گردد که چه آزمون یا روشی جایگزین کنکور سراسری خواهد شد تا دانش‌آموزان بتوانند به بهترین شیوه رشته‌های مورد علاقه خود را انتخاب کنند و همه برای انتخاب رشته‌های پزشکی که مورد استقبال بیش از نیمی از داوطلبان کنکور است، تلاش نکنند.
