به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خطوط، براساس آمار‌های منتشره شده فدراسیون جهانی دیابت، شیوع دیابت نوع ۱ و ۲ رو به افزایش است، به طوری که تعداد افراد مبتلا به دیابت در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا که ایران نیز در همین منطقه واقع شده، تا سال ۲۰۴۰ دو برابر افزایش خواهد یافت؛ یعنی از ۳۵ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر امروز به ۷۲ میلیون و ۱۰۰ هزار نفر خواهد رسید.
در حال حاضر بیش از نیم میلیون کودک و نوجوان تا ۱۴ سال در جهان به دیابت نوع یک، ۴۱۵ میلیون نفر از بزرگسالان ۲۰ تا ۷۹ سال، ۳۱۸ میلیون نفر پیش دیابت یا دچار اختلال تحمل گلوکز مبتلا به دیابت هستند و در سال ۲۰۱۵ میلادی پنج میلیون نفر در اثر دیابت فوت کردند، تا سال ۲۰۴۰، جمعیت دیابتی‌ها به ۶۴۳ میلیون نفر خواهد رسید.
هزینه سالانه دیابت، حدود ۶۷۳ میلیارد دلار برآورد می‌شود، یعنی ۱۲ درصد بودجه ملی بهداشت صرف درمان دیابت و عوارض آن می‌شود.
گزارش‌های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی حاکی از آن است که در ایران ۱۱ درصد افراد بالای ۲۵ سال به دیابت مبتلا هستند که معادل ۵.۵ میلیون نفر در کشور است و البته شیوع این بیماری در کشور روند افزایشی دارد.
دیابت چیست؟
بدن برای تولید انرژی به سوخت نیاز دارد که از مواد غذایی به دست می‌آید. این مواد در بدن در نهایت به یک قند ساده به نام گلوکز تبدیل می‌شود، گلوکز وارد جریان خون و سپس سلول‌ها شده و برای تولید انرژی و رشد بدن مورد استفاده قرار می‌گیرد.
درصورتی که قند به علت وارد نشدن به سلول‌ها در خون باقی بماند، قند خون افزایش می‌یابد. این روندی است که در بیماری دیابت رخ می‌دهد. علت بروز این بیماری، کمبود انسولین یا عمل نکردن آن است، انسولین هورمونی است که از غده لوزالمعده (پانکراس) ترشح می‌شود این ماده کلیدی، موجب ورود قند به سلول‌ها می‌شود تا قند، جهت تأمین انرژی مورد استفاده قرار گیرد یا برای مصارف بعدی ذخیره شود، بدون وجود انسولین، قند نمی‌تواند از جریان خون خارج و وارد سلول‌ها شود.
دیابت نوع ۱
در دیابت نوع ۱، غده پانکراس توانایی تولید انسولین را ندارد و تولید انسولین بسیار کم یا متوقف می‌شود. دیابت نوع ۱ معمولاً در دوران کودکی یا نوجوانی آغاز می‌شود، اما ممکن است در هر سنی شروع شود. متخصصان، این نوع دیابت را یک بیماری خودایمنی دانسته و معتقدند که عامل وراثت و عوامل محیطی به درجات نامعلوم در ایجاد آن موثر هستند.
دیابت نوع ۲
در دیابت نوع ۲، غده لوزالمعده انسولین تولید می‌کند، اما مقدار آن ناکافی است یا بدن نسبت به آن مقاوم است و توانایی استفاده از آن را ندارد. این نوع دیابت بیشتر در افراد مسن دیده می‌شود. دیابت نوع ۲ معمولاً با رژیم غذایی مناسب، ورزش و در صورت لزوم با قرص کنترل می‌شود. گاهی اوقات، وقتی لوزالمعده بیش از حد تنبل می‌شود یا در موارد خاص دیگری، فرد مبتلا به دیابت نوع ۲ نیز ممکن است به انسولین نیاز پیدا کند.
بی‌اطلاعی ۲۵ درصد مبتلایان به دیابت
فاطمه نواییان رییس گروه پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های غیرواگیر معاونت اموربهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی گفت: حداقل ۱۱ درصد جمعیت بالای ۲۵ سال در ایران مبتلا به دیابت هستند که ۲۵ درصد از مبتلایان، اطلاعی از این بیماری و بیمار بودن خود ندارند.
وی تصریح کرد: در ۳۰ سال گذشته آمار مبتلایان به این بیماری بیش از ۱۵ برابر افزایش یافته است، این در حالی است که حدود ۷۵ درصد آنان از بیماری خود مطلع هستند.
وی هدف از برگزاری این روز جهانی را ارتقای سطح آگاهی عمومی جامعه درخصوص علل، علایم، درمان و عوارض مربوط به دیابت بیان کرد و گفت: آمار مبتلایان به دیابت در سراسر جهان رو به افزایش است و در سال ۱۹۸۵ میلادی آمار دیابتی‌ها درجهان ۳۰ میلیون نفر در جهان برآورد شده بود درحالی که امروز بیش از ۴۲۵ میلیون نفر در سراسر دنیا به این بیماری مبتلا هستند و این رقم تا سال ۲۰۴۰ میلادی به بیش از ۶۰۰ میلیون نفر می‌رسد.
دیابت همچنان رو به افزایش
دکتر باقر لاریجانی رییس پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: دیابت ازجمله بیماری‌هایی است که در کشور همچنان روبه افزایش است و در کنار روش‌های درمانی با خودمراقبتی می‌توان جلوی ابتلا یا شدت آن را گرفت. شمار بیماران دیابتی در پنج سال گذشته در کشور افزایش یافته و شیوع آن از حدود ۱۱ درصد به حدود ۱۴ درصد رسیده است و این روند کماکان ادامه دارد.
وی با یادآوری اینکه این آمار نشان دهنده هشدار جدی در این زمینه است، افزود: این وضعیت علاوه بر دیابت، در مورد چاقی، چربی خون، فشارخون هم صدق پیدا می‌کند و همه این بیماری‌ها در کشور طی سال‌های اخیر افزایش یافته‌اند. روند بیماری در کشور نشان می‌دهد که هنوز در کنترل دیابت موفق عمل نکرده‌ایم.
لاریجانی به علل شیوع دیابت در کشور اشاره کرد و اظهارداشت: چاقی، آلودگی هوا و فعالیت‌های فیزیکی سه عامل اصلی شیوع دیابت در کشور است. ژنتیک و تغذیه هم در این زمینه نقش دارند. چاقی در ایران همانند دیابت در حال رشد است و حدود ۶۰ درصد جمعیت ما یا چاق هستند یا افزایش وزن دارند.
رییس پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم، خودمراقبتی را عامل مهمی در کنترل بیماری دیابت اعلام و به مردم توصیه کرد که با فراگیری آموزش‌های لازم، خودمراقبتی را بیشتر انجام دهند تا شاهد کنترل بیشتر دیابت در بیماران باشیم. باوجود همه اقدامات درمانی مانند دارو‌های مختلف، بیش از ۷۰ درصد بیماران ما هنوز کنترل مطلوب بر بیماری خود ندارند که این موضوع نشان می‌دهد باید به خودمراقبتی توجه جدی‌تر شود.
وی خاطرنشان کرد: مطالعات نشان می‌دهد استان‌هایی مانند یزد، هرمزگان، مرکزی و قم شیوع بالایی بیماری دیابت را دارند و برخی از استان‌ها مانند سیستان و بلوچستان شیوع کمتر است.
حدود ۹۰ درصد دیابتی‌ها از نوع ۲ هستند
وی با بیان اینکه حدود ۹۰ درصد دیابتی‌ها از نوع ۲ هستند، افزود: اغلب این افراد چاق هستند یا فعالیت فیزیکی کمی دارند. اگر بتوان عوامل خطر ابتلا مانند کم تحرکی، چاقی و تغذیه را کنترل کنیم، می‌توان از بیماری پیشگیری کرد یا سن ابتلا را بالاتر برد یا حتی جلوی ابتلا آن را گرفت.
این پزشک متخصص بیماری‌های غدد درون ریز، پیک دیابت نوع ۱ را در جوانان کمتر از ۲۰ سال اعلام کرد و گفت: هرچند روش‌های درمانی و پیشگیری‌های جدید وجود دارند، اما این نوع دیابت خیلی قابل درمان نیست، در دوران شیوع کووید - ۱۹ در کشور دیابت نوع ۱ افزایش یافته است که این موضوع جای نگرانی جدی دارد.
افزایش سالانه ۳۰۰ هزار نفر به تعداد دیابتی‌ها
اسدالله رجب رییس انجمن دیابت ایران گفت: ۲۰ درصد جمعیت بالای ۲۰ سال کشور مبتلا به دیابت نوع ۲ هستند و سالانه حدود ۳۰۰ هزار نفر به شمار دیابتی‌ها اضافه می‌شود. همچنین هر چه عمر متوسط ایرانیان بالاتر می‌رود، ابتلا به این بیماری نیز بیشتر می‌شود.
وی با اشاره به افزایش چهار برابری بیماران دیابتی کشور در ۲۵ سال گذشته، ادامه داد: اگر بتوانیم این بیماری را به موقع شناسایی و درمان کنیم، هزینههای درمان آن نیز کاهش می‌یابد و توجه به پیشگیری در ابتلای افراد به این بیماری بسیار ضروری و با اهمیت است. چاقی و اضافه وزن، عوامل محیطی، نداشتن تحرک و تغذیه سالم از جمله عوامل ابتلا به بیماری دیابت است و ۸۰ درصد افرادی که دارای اضافه وزن و چاقی هستند، در معرض ابتلا به دیابت نوع ۲ قرار دارند.
وی با بیان اینکه سبک زندگی غلط مردم باعث شیوع فراوان این بیماری شده است، اظهار داشت: استفاده از غذا‌های فرآوری شده و استرس به دیابت نوع ۲ بیشتر دامن می‌زند و به مرور زمان همه اعضای بدن را تحت الشعاع قرار می‌دهد.
دیابت در زنان بیش از مردان
افشین استوار رییس مرکز بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز گفت: در ایران نیز به علت تغییر سبک زندگی، افزایش چاقی و اضافه وزن و تغذیه نامناسب با افزایش روند ابتلا به دیابت مواجه هستیم، اما وزارت بهداشت در سند پیشگیری و کنترل بیماری‌های غیرواگیر معتهد شده که از روند شیوع افزایشی این بیماری در کشور با ارایه خدمات با کیفیت پیشگیری کند.
وی ادامه داد: دیابت یک بیماری خود ایمنی است، علت دقیق آن معلوم نیست، اما به عوامل ژنتیکی، فامیلی، سبک زندگی، تغذیه، اضافه وزن، سن و فشار خون و چربی خون ارتباط دارند، حدود ۹۰ درصد موارد ابتلا به دیابت از نوع دیابت نوع دو است.
وی تصریح کرد: در صورتی که قند خون بیماران مبتلا به دیابت کنترل نشود، عوارض جدی مانند سکته قلبی و مغزی، اختلال در اعصاب محیطی، نارسایی کلیوی، اختلال شنوایی، زخم دیابتی، قطع عضو، افسردگی و زوال عقل زندگی آنان را تهدید می‌کند.
استوار افزود: شیوع ابتلا به کرونا در سنین بالای ۶۵ سال حدود دو برابر سنین کمتر از ۶۵ سال است. البته در سال‌های اخیر مسائلی مانند چاقی، اضافه وزن و تحرک ناکافی در افزایش شیوع دیابت در سنین پایین‌تر موثر بوده است. ضمن اینکه شیوع دیابت در زنان اندکی بیش از آقایان است به طوری که در ایران حدود ۱۰ درصد مردان و ۱۱.۵ درصد زنان به دیابت مبتلا هستند.