دوئل ادب فارسی با ادبیات شبکه‌های اجتماعی/ چه کسی به پیتزا می‌گوید کش لقمه؟!

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خطوط؛ زبان یک بخش حیاتی از ارتباط انسانی است. زبان به ما اجازه می‌دهد تا با به اشتراک گذاشتن‌ایده‌ها و افکار و احساسات با دیگران ارتباط برقرار کنیم. بنابراین در همه کشور‌ها فرهنگ استفاده از کلمات دقیق و درست که با فرهنگ و زبان آن کشور همخوانی داشته باشد بسیار اهمیت دارد. اما آنچه در یک دهه اخیر به واسطه گسترش ارتباطات در شبکه‌های مجازی و چت‌ها و پیام رسان‌ها اتفاق افتاده است نشان می‌دهد که اگر چه فرهنگستان زبان و ادب فارسی در همه این سال‌ها تلاش خودش را برای تصویب واژه‌های فارسی به جای استفاده از واژه‌های انگلیسی کرده اما آنچه در ظاهر جامعه و شبکه‌های اجتماعی پیداست نشان می‌دهد که اغلب این کلمات نتوانسته‌اند جای خودشان را در دل مردم باز کنند. اما دلیلش چیست؟ امروز در سالگرد تأسیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی به این موضوع می‌پردازیم که در ادامه می‌خوانید.

چالش‌های فرهنگستان زبان و ادب فارسی

اصلی‌ترین دلیل آعدم استفاده از کلمالت معادل شده فارسی نامأنوس بودن مردم با کلمات جایگزین است. درست مثل کلمات انیمیشن که معادل فارسی آن به تعبیر فرهنگستان زبان و ادب فارسی می‌شود: «پویانمایی»! طبیعتا اگر این واژه در برخی از متون ادبی قابل کاربرد باشد اما همچنان کودکان برای دیدن برنامه مورد علاقه‌شان در تلویزیون از واژه مأنوس انیمیشن استفاده می‌کند تا اینکه به جای آن بگوید: « پویانمایی موردعلاقه‌ام الان شروع می‌شود. ». یا مثلاً کلمه«آب زن» به جای جکوزی. طبیعتا مردم در ارتباطات روزانه و محاوره‌شان تریجیح می‌دهند که اگر سر و کارشان با مجموعه‌های ورزشی و آبی افتاد به جای استفاده از کلمه «آب زن» از همان واژه مأنوس‌تر جکوزی استفاده کنند. یا واژه خمیراک به جای پاستا و برگک معادل چیپس.
بنابراین باید گفت که یکی از چالش‌های بزرگ فرهنگستان زبان و ادب فارسی این است که با همه تلاش‌ها و هزینه‌هایی که پای تولید این کلمات می‌رود اما نتیجه‌اش مورد استقبال مردم قرار نگرفته است. با این حال اگر چه این موضوع امری سلیقه‌ای است اما واقعیت این است که حتی کلمات قدیمی‌تر مانند کش لقمه به جای پیتزا که حتی زمانی در دیالوگ‌های سریال‌های طنز تلویزیون نیز به کار می‌رفت پایش را فراتر از همین سطح ارتباطات شوخ طبعانه، نگذاشت. هرچند که باید اذعان کرد برخی از کلمات مانند «سوبسید» نیز با واژه جایگزین«یارانه» کم کم در ذهن و ادبیات مردم نشست. برخی از واژه‌ها نیز در زمین دو طرف بازی می‌کنند مثل واژه«بالگرد» که جایگزین«هلیکوپتر» شد و حالا چند سالی است که این واژه اگر چه در ادبیات عامه مردم چندان کاربرد ندارد اما اغلب رسانه‌ها و روزنامه‌ها و مراجع رسمی کشور در گزارش های‌شان از واژه بالگرد استفاده می‌کنند.

یکی از چالش‌های بزرگ فرهنگستان زبان و ادب فارسی این است که با همه تلاش‌ها و هزینه‌هایی که پای تولید این کلمات می‌رود اما نتیجه‌اش مورد استقبال مردم قرار نگرفته است.

واکنش مردم به کلمات فرهنگستان زبان و ادب فارسی

واقعیت این است که اگر چه فرهنگستان زبان و ادب فارسی می‌گوید برای معادل‌سازی هر واژه یک میلیون تومان هزینه می‌شود اما ماجرا آنجایی اهمیت پیدا می‌کند که بسیاری از مردم نه تنها به صرف این هزینه انتقاد دارند بلکه بر اساس آنالیز بخش زیادی از کامنتها در این خصوص می‌توان دریافت که آن‌ها اعتراف کرده‌اند هرگز از این کلمات در زندگی روزمره خود استفاده نکرده‌اند. در یکی از سایت‌های خبری و رسمی کشور که درباره معادل‌سازی کلمات فارسی مطلبی را منتشر کرده سیل کامنتهای مخاطبان متفاوت است. کاربری با نام مهدی در این باره نوشته است: « بابا چیپس‌ها همه‌شان به شکل برگ نیستند. بعضی هاشان هم به شکل میله‌های نسبتاً ضخیم و کوتاه کوتاه هستند! » و کاربر دیگری به نام علی آقا نیز می‌نویسد: « فقط می‌توانم بگویم متأسفم. » و اکانتی با نام علیرضا نیز توضیح می‌دهد: « من موندم کجای تلویزیون فارسیه که کارشناسای عزیز آگهی تلویزیونی رو معادل تیزر گرفتن. » در این میان نیز برخی از کاربران نظر مثبت نیز دارند. یکی دیگر از کاربران اینترنتی با نام دادیار در این باره نظرش را اینگونه بیان کرده است: « اگر چه برخی از واژه‌های ساخته شده ناشایست است و جایی در فرهنگ ما پیدا نمی‌کنند و فراموش می‌شوند ولی این تلاش را ارج می‌نهیم و برخی از این واژه‌ها با گذشت زمان با شما دوست و آشنا خواهند شد، به گونه‌ای که پیشتر نیز چنین شده است. مانند بلدیه و طیاره قاجاری که شد شهرداری و هواپیمای کنونی. »