به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خطوط، ویکی به سایتهایی گفته میشود که محتوای آن قابلنمایش و ویرایش توسط کاربران خود است. یک ویکی به گروهی از مردم اجازه میدهد بهآسانی اطلاعات خود را به اشتراک بگذارند و به مشاهده اطلاعات به اشتراک گذاشتهشده توسط دیگران بپردازند و نیز این توانایی را داشته باشند که تمام این نوشتهها را، چه متعلق به خودشان باشد و چه نباشد، تغییر دهند. در این یادداشت به اختصار به ارائه چهار نکته درباره این دانشنامه پرداخته شده است.
یک: اسمشان را میتوان گذاشت «خرابکاران ویکیپدیا». لابد میپرسید در مورد چه افرادی حرف میزنم؟ بگذارید پیش از پاسخ به این پرسش به یک مورد از خرابکاریهای آنها اشاره کنم. چند وقت پیش که به دنبال اطلاع از رویدادهای ماه آذر در فضای مجازی بودم، به یک ثبت متفاوت در ویکیپدیا رسیدم: «٨ آذر ؛ عروسی عمو شایان». بلافاصله این ثبت، ذهنم را درگیر چند سوال مبهم کرد، عمو شایان کیه؟ چرا عروسی عمو شایان باید برای کابران فارسیزبان ویکیپدیا مهم شمرده بشه؟ و اصلا چه فرد یا افرادی این خبر را در ویکیپدیا بهعنوان یک رویداد مهم منتشر کردهاند؟ و دهها سوال دیگر. اما اصل داستان بسیار سادهتر از این سوالات پیچیده است، پاسخ تمام این سوالات میشود «یکشوخیساده». احتمالا دوستان «عمو شایان» به مناسبت روز عروسی رفیق، قصد یک شوخی ساده با آقای داماد را داشتهاند. مطمئنا تصورشان هم از دانشنامه ویکیپدیا ابزاری برای تفریح و سرگرمی بوده؛ تفریح و سرگرمیهایی که گاه بیش از تبریک یک عروسی دردساز شده. مثلا در سال ٢٠٠٦ میلادی کاربری در مورد «رابی ویلیامز» بازیگر و خواننده معروف انگلیسی در ویکیپدیا نوشته بود: «او همسترهای خانگی را میخورد!» . اشتباهی که با هدف تفریحی و سرگرمی کاربر صورت گرفته است.
دو: حتما ماجرای «امیر دولاب» یادتان هست؛ همان اشتباه فاحش آقای علیفر در جریان بازی تیمهای ملی لهستان و ایرلند. یک کاربر با شیطنت اطلاعات مربوط به ورزشگاه میزبان بازی «آلیانزریویرا» را در ویکیپدیا تغییر میدهد و نام خودش را ثبت میکند. آقای گزارشگر که معمولا اطلاعات ورزشگاههای میزبان بازیها را با استناد به این دانشنامه اینترنتی اعلام میکرد، گرفتار این خرابکاری میشود. او پس از بازی با صدور بیانیهای، این اشتباه را غیراخلاقی و حاصل «شهرتطلبی یک جوان» عنوان میکند. اگرچه در این نمونه استناد آقای گزارشگر به یک سایت خلاف اصول حرفهای است، اما آیا واقعا کاربرد ویکیپدیا بستری برای بذلهگویی و یادگارینویسی است؟
سه: این تعریفی است که در یکی از صفحههای همین دانشنامه در مورد ویکیپدیا آورده شده: «ویکیپدیا نه یک فرهنگ واژگان، نه سکوی سخنرانی، نه روزنامه، نه یک فضای وبلاگنویسی، نه ارایهکننده فضای برخط رایگان، نه یک مشت مطالب بیهوده، نه محل یادگارینویسی، نه تمرین آنارشیسم و دموکراسی و نه یک لینکدانی است. » اگرچه اعتبار ویکیپدیا دایما مورد اختلاف بوده، اما آمارها از رجوع بسیاری از افراد به این دانشنامه اینترنتی خبر میدهد. به این آمارها توجه کنید: هماکنون ویکیپدیای فارسی با ۶۴۹٬۱۹۰ نوشتار در رده هجدهم و بالاتر از زبان عربی، زبان ترکی استانبولی در رده نخست خاورمیانه قرار دارد. آمارهایی که خبر از اهمیت این دانشنامه اینترنتی در کشور میدهد. پس لطفا بیاییم در ویکیپدیا با دیگر کاربران شوخی نکنیم، این موضوع امکان بروز سوءبرداشتها بسیاری را به دنبال دارد.
چهار: اگرچه با توجه به آزادی دسترسی کاربران به بخش ویرایش، شوخی کاربران با ویکیپدیا موضوعی است که این دانشنامه را در تمام دنیا به چالش کشانده، اما اخیرا در کشور ما شاهد افزایش این خرابکاریها هستیم، خرابکاریهایی که درنهایت میتواند اعتماد عمومی به دانشنامههای اینترنتی را خدشهدار سازد. در روزهایی که پای بذلهگوییها و شوخطبعیهایمان به صفحههای فضای مجازی و شبکههای اجتماعی رسیده و خبر مرگ دروغین عزیزان را برای شوخطبعی بازنشر میکنیم، شوخی با دانشنامههای اینترنتی قدم دیگری است که نشاندهنده رفتار ناصحیح ما در مواجهه با ابزارهای نوین است. ای کاش بیاییم برای شوخیها و بذلهگوییهایمان از روشهای دیگری بهره ببریم. مثلا با توجه به نزدیکی عید نوروز به مانند پیشترها دورهم بنشینیم و بگوییم و بخندیم.