به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خطوط، قدمت نقاشی روی شیشه درایران دقیق نیست اما روایت است که این هنر ابتدا در ایتالیا رواج پیدا کرد و بعد از طریق بازرگانان ونیزی به کشور ما صادر شده است. با این حال تاریخ دوران صفوی و قاجار را عهد رشد و شکوفایی این هنر می‌داند. سعید رضا خان که یکی از هنرمندان این سبک از نقاشی است و به پدر نقاشی پشت شیشه شهرت دارد در گفت و گو با «خطوط» درباره این هنر و چالش‌هایش می‌گوید که درادامه می‌خوانید.
• آقای رضا خان؛ چرا به شما «پدر نقاشی پشت شیشه» می‌گویند؟
به خاطر یک سری فعالیت‌هایی که شد. فضای این هنر به شدت بسته بود و واقعیت این است و چون من توانستم این فضای بسته را بازکنم دوستان هم لطف داشتند و این عنوان را به من دادند که البته ماندگار شد.
• چطوراین فضا برای هنر نقاشی پشت شیشه باز شد؟ چه کار‌هایی انجام دادید؟
در نقاشی پشت شیشه تعدد دیدگاهی ایجاد کردم. از طرف دیگر شناسایی هنرمندان در سطح کشور از کار‌هایی بود که انجام دادم. یعنی راه افتادم و به شهرستان‌ها سر زدم و هنرمندان مختلف این هنر را شناسایی کردم. بعد همه آن‌ها را در یک گروه و چارچوبی وارد کردم و با ایجاد تمرکز کاری و تعدد دیدگاهی، یکدیگر را پوشش دادبم. در ادامه کار هم، در شهرستان‌ها و تهران نمایشگاه‌های مختلف برگزار کردیم تا در نهایت این هنر متحول شد.
• در حال حاضر چند هنرمند در حوزه نقاشی پشت شیشه فعالیت می‌کنند؟
تا جایی که من آن‌ها را در شهر‌ها و شهرستان‌های مختلف پیدا کردم الان حدود ۵۰۰ هنرمند در این هنر شناسایی شدند. خیلی از آن‌ها هم خبر نداشتند که در جا‌های دیگری هم هنرمندانی در این رشته هنری فعالیت می‌کنند.
نمونه‌های نقاشی پشت شیشه در قهوه خانه‌ها، تکیه‌ها، سقاخانه‌ها می‌دیدید به خصوص در جا‌های که نزدیک به اماکن متبرکه و امامزاده‌ها بود. ولی الان تقریباً حذف شده‌اند. بیشترین دلیلش هم، تغییر در سبک زندگی مردم است. البته هنرمند‌های این رشته هم تا به امروز نتوانستند خودشان را با تغییر سبک زندگی‌ها به روز کنند.
• اساساً تعریف نقاشی پشت شیشه چیست؟
پایه و اساس تعریف این هنر را خانم مهیندخت عظیما گذاشتند و از همان زمان نقاشی پشت شیشه دو قانون داشت. یک اینکه رنگ‌ها جوهری نباشند و از جزء به کل باشد. این می‌شود تعریف نقاشی پشت شیشه. در وافع وقتی شما روی بوم، نقاشی می‌کشید اول کلیات طرح را می‌کشید و بعد به ریزه کاری‌ها و پردازش می‌رسید. اما در نقاشی پشت شیشه برعکس است؛ اول جزئیات را می‌کشید و بعد به کلیات می‌رسید. مثلاً اول برقی که در چشم هست می‌کشید بعد مردمک و عدسی و کم کم به کلیات صورت می‌رسید. یا اگر لب را می‌کشید اول خطوط و ترک خوردگی‌های روی لب را می‌کشید و بعد طرح کلی لب را طراحی می‌کنید.
• در حال حاضر، نمایشگاهی از آثار چند نسل از هنرمندان معاصر برگزار شده، چه آثاری از شما در این گالری لاله وجود دارد؟
در گالری لاله ۱۱۸ هنرمند معاصر کشور از رشته‌های مختلف دور هم جمع شده‌اند و آثارشان را به نمایش گذاشتند. دو اثر من که پرنده هستند در این نمایشگاه به نمایش گذاشته شده، یکی کلاغ نوک سرخ(Pyrrhocorax Pyrrhocorax) است و دیگری دیوار خزک(Tichodroma murari).
• تاریخ نقاشی پشت شیشه به دوران صفویه برمی گردد و در آن دوران این هنر در سقف و نما و دکور خانه‌های عیانی به کار گرفته می‌شد. اما ظاهراً در دوران قاجار یک هنر مستقل می‌شود و در همین دوره هم بین مردم طرفداران زیادی پیدا می‌کند. الان استقبال از این هنر چطور است؟ در سطح شهر یا طراحی داخلی خانه‌ها از هنر نقاشی پشت شیشه استفاده می‌شود؟
در زمانی که زندگی سنتی ایران متداول بود نمونه‌های نقاشی پشت شیشه را در قهوه خانه‌ها، تکیه‌ها، سقاخانه‌ها می‌دیدید به خصوص در جا‌های که نزدیک به اماکن متبرکه و امامزاده‌ها بود. ولی الان تقریباً حذف شده‌اند. بیشترین دلیلش هم، تغییر در سبک زندگی مردم است. البته هنرمند‌های این رشته هم تا به امروز نتوانستند خودشان را با تغییر سبک زندگی‌ها به روز کنند.
• چطور می‌توان روی این هنر سرمایه‌گذاری کرد تا دوباره در بین مردم محبوب شود؟
خود هنرمندان باید کار و هنرشان را تبلیغ و معرفی کنند؛ بایستی یک بازبینی در نوع کارمان انجام دهیم و به روز شویم تا هنر نقاشی پشت شیشه را هم به فضای شهری بیاوریم و هم در طراحی و دکور خانه‌ها از آن استفاده شود. البته فعالیت و حرکت‌هایی شده تا بتوانیم مثل ۶۰، ۷۰ سال پیش ظهور دوباره‌ای داشته باشیم.