پایگاه خبری تحلیلی خطوط : بعد از خروج ترامپ از برجام، آن هم توافقی که در شورای امنیت سازمان ملل مورد بررسی قرار گرفته بود و به موجب یک قطعنامه بین‌المللی ۶ قطعنامه شورای امنیت علیه ایران را کنار گذاشت، مساله ضمانت اجرای توافق وین در صورت بازگشت آمریکا به برجام در رسانه‌ها مطرح گردید. بحث‌های زیادی از جنبه حقوقی داخلی و بین‌المللی در این ارتباط مطرح شد، اما واقعیت آن است که توافق‌های بین‌المللی از منظر حقوق بین‌الملل هیچگونه تضمینی ندارند. در این معنا که حقوق بین‌الملل به هیچ وجه از این قدرت برخوردار نیست که قوانین داخلی کشورها را کنار بگذارد و توافق‌های بین‌المللی را تضمین کند. واقعیت آن است که اگر به سیر توافقات بین‌المللی نگاهی بیندازیم، در حقوق بین‌المللی هیچ تضمینی در ارتباط با قرارداد‌های بین‌المللی وجود ندارد و این مورد مربوط به توافق وین و برجام هم نیست. بسیاری از توافقات بین‌المللی و حتی توافق‌های دوجانبه در تاریخ وجود دارد که به صورت یک طرفه از آن خارج شده‌اند. تضمین هر توافق بین‌المللی‌ای در اراده دو طرف نهفته است. هر زمان دو طرف یک توافق بین‌المللی بر اجرای توافق تاکید داشته باشند، آن توافق ادامه پیدا می‌کند و هر زمانی این اداره وجود نداشته باشد، توافق متوقف می‌شود. مطالعات در این زمینه نشان می‌دهد که ده‌ها توافق بین‌المللی تاکنون نقض شده است و این نقض تعهد فقط در برجام روی نداده است. برای نمونه توافق الجزایر در بین ایران و عراق حکمفرما بود، اما صدام به صورت یکجانبه از این توافق خارج شد و جنگ تحمیلی ۸ ساله ناشی از این تصمیم بود. جالب اینکه این توافق به صورت رسمی به تصویب مجالس ایران و عراق هم رسیده بود. همچنین توافق مودت که بین ایران و آمریکا در سال ۱۳۵۵ به تصوب رسیده بود، در سال ۱۳۹۸ بعد از اینکه دیوان لاهه با توسل به آن آمریکا را محکوم کرد، ایالات متحده از آن خارج شد. آمریکا توافق موشک‌های میان برد را با روس‌ها انعقاد کرده بود و کنگره آمریکا و مجلس روسیه نیز بر آن مهر تایید زده بودند، اما با دستور ترامپ این توافق لغو شد. در دوره بوش پسر نیز توافق مربوط به موشک‌های کوتاه برد به صورت یک طرفه توسط آمریکا لغو شد. چنین نقض تعهداتی در حقوق بین‌الملل وجود دارد، اما مهم این است که به گونه‌ای توافق صورت گیرد که دو طرف به خود اجازه ندهند که توافق را زیر پا بگذارند و یا اینکه در متن توافق آمده باشد که اگر یک طرف از توافق خارج شد، چه میزان باید خسارت بپردازد ویا طرف مقابل در برابر آن چه اقداماتی می‌تواند انجام دهد. از موارد ذکر شده می‌توان اینگونه برداشت کرد که تضمین کنگره در ارتباط با برجام آش دهان سوزی نیست زیرا توافقاتی که ترامپ و بوش پسر از آن خارج شدند توسط کنگره به تصویب رسیده بود؛ لذا هیچ توافقی تا ابد ادامه نخواهد یافت مگر اینکه دو طرف ادامه آن را بخواهند.
حسن بهشتی‌پور کارشناس روابط بین‌الملل