به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خطوط ؛ آینده کتاب و کتابخوانی در سال‌های اخیر توجه نشریات و رسانه‌هایی چون بی.بی.سی، پالاتینیت، گاردین و حتی سایت‌هایی چون آینده همه‌چیز را به خود جلب کرده- و در این مدت شاهد انتشار مقالاتی مختلف درباره آینده کتاب و فرجام کتابخوانی در عصر دیجیتال بوده‌ایم. رویکردی که می‌تواند نشان‌دهنده عمق نگرانی‌های موجود در سطح جهان در زمینه این موضوع مهم باشد...
اولین رمان غیرکاغذی
پیتر جیمز در سال 2016 در مجله آینده تجربه اولین مواجهه خود درباره ترس جهانی از کتاب‌های غیرکاغذی را چنین روایت کرده است: وقتی من در سال ۱۹۹۳ به عنوان اولین فرد در دنیا رمان خود را بر روی فلاپی‌دیسک منتشر کردم، فکرش را نمی‌کردم که با چنان واکنش‌های منفی شگفت‌انگیزی مواجه خواهم شد. اما برای آن کار از سوی همه، حتی روزنامه‌نگاران و همکاران نویسنده‌ام سرزنش و نکوهش شدم- که در صفحه اول بسیاری از روزنامه‌ها به قتل رمان متهمم کردند!
این خاطره اولین کسی است که رمان خود را از طریق کتاب کاغذی منتشر نکرده است. کسی که با مشاهده این واقعیت آماری- که در بریتانیا ۹۰ درصد پسران ۱۲ تا ۱۶ ساله هرگز کتابی نخوانده بودند- به این نتیجه رسیده بود که رمان در حال مرگ است؛ و بنابراین می‌خواست راهی نو برای نجات رمان پیدا کند.
حالا بیست و هفت هشت سال بعد از آن روزها دیگر انتشار رمان در فضای اینترنت به اندازه آن روزها واکنش‌برانگیز و حاشیه‌ساز نیست و حتی شاید بتوان گفت که استقبال خوبی از آن نوع کتاب‌ها صورت می‌گیرد. ولی ظاهرا با توجه به پرسش‌هایی که درباره آینده کتاب مطرح می‌شود، به همان اندازه نگران‌کننده باشد. اتفاقی که اگر روی دهد، به معنای ورود به یک عصر جدید خواهیم بود- و این اتفاق در تمام تاریخ ترسناک و دلهره‌آور بوده است...
آینده کتاب‌های کاغذی
بگذارید پرسش را به نوعی دیگر مطرح کنیم: با توجه به این واقعیت که در ده سال اخیر به سرعت شاهد رشد انتشار کتاب‌های دیجیتال بوده‌ایم (تا حدی که در فاصله 2013 تا 2018 تقریبا از هر ده کتاب چاپ شده سه نسخه به صورت الکترونیک خوانده شده)؛ آیا ادامه این روند به معنای محو شدن کامل کتاب‌های کاغذی خواهد بود؟ آیا کتاب‌های چاپی مانند لوح‌های گلی، کتیبه‌ها و سنگ‌نوشته‌ها تنها در موزه‌ها و از پشت محفظه‌های شیشه‌ای قابل تماشا خواهند بود؟
اتفاقی که در دو سه سال اخیر رخ داده می‌تواند برای دوستداران کتاب‌های کاغذی امیدوارکننده باشد. در واقع بعد از رشد سریع کتابخوانی الکترونیک در ده دوازده سال گذشته، در سه سال اخیر شاهد ایستایی قابل توجهی در آمارهای ارائه‌شده در این زمینه بوده‌ایم. تا جایی که انجمن ناشران امریکا در این زمینه گزارش داده که خرید و فروش کتاب الکترونیک- که در چند سال اخیر به حدود 20 درصد بازار کتاب رسیده بود، مدت‌هاست تقریبا در همان حدود متوقف شده است. این اتفاقی است که کارشناسان کتاب از آن به رسیدن به سربالایی تعبیر کرده‌اند و بر این باورند که کسانی که در مقابل این نوع جدید مقاومت کرده‌اند، تا حد زیادی بر مقاومت خود ادامه خواهند داد و در واقع این‌ها کسانی هستند که دوست ندارند از روی نمایشگر مطالعه کنند.
با این حال عده‌ای دیگر نیز با توجه به این واقعیت که در آینده‌ای نه چندان دور «کارایی خواندن روی نمایشگر بهبود خواهد یافت و این امر تعداد بیشتری را مجاب به پذیرش این تغییر خواهد کرد»؛ عقیده دارند که این سربالایی به زودی به یک شیب تند ختم خواهد شد. اتفاقی که شاید باعث شود آینده کتاب را نه ناشران معمول، که کارگردانان صنعت بازی‌سازی رقم بزند- و این یکی از ترسناک‌ترین آینده‌هایی است که می‌توان برای کتاب تصور کرد!
یک پایان خوش
در اوج داستان ترسناک آینده کتابخوانی؛ نتایج یک تحقیق جدید درباره این که بیشتر افراد بزرگسال به دلایل متعدد کتاب‌های کاغذی را ترجیح می‌دهند، می‌تواند امیدوارکننده باشد.
در روزهای اخیر سایت «استادی‌فاند» خبر از مطالعه‌ای درباره روش‌های مطالعه داده- که طبق آن مشخص شده که بیشتر مردم هنوز کتاب خواندن سنتی و کتاب‌های کاغذی را به کتاب‌های الکترونیکی ترجیح می‌دهند و در مجموع تنها 16 درصد از افراد مورد تحقیق خواندن کتاب‌های دیجیتال را ارجح دانسته‌‌اند.
طبق این مطالعه که با همکاری سازمان بین‌المللی آکسفام بر اساس آرا و نظرات 2000 پاسخ‌دهنده تنظیم شده؛ حدود نیمی از پاسخ‌دهندگان گفته‌اند که از ورق زدن کتاب‌ها لذت می‌برند و 42 درصد نیز گفته‌اند دوست دارند کتاب‌ها را در دستانشان لمس و احساس کنند. این در حالی است که 32 درصد نیز ادعا کرده‌اند وقتی کتاب کاغذی می‌خوانند، بیشتر در عمق داستان فرو می‌روند و درگیر آن می‌شوند و 16 درصد نیز به این خاطر که خرید کتاب‌های کاغذی آن‌ها را به یاد کتابخانه می‌اندازد، آن را به کتاب‌های دیجیتالی ترجیح می‌دهند. نکته جالب‌توجه این است که بیش از 35 درصد از پاسخ‌دهندگان اقرار کرده‌اند به این دلیل به خرید کتاب‌های کاغذی روی می‌آورند که می‌توانند با قراردادن آن‌ها در کتابخانه، پس‌زمینه خوبی در ملاقات‌ها و جلسات آنلاین در فضای پشت سرشان فراهم آورند.
دکتر آنا تورونی در این زمینه می‌گوید: «مردم دوست دارند کتاب‌های کاغذی بخوانند؛ زیرا کتاب‌های کاغذی ملموس‌تر و عیان‌ترند و در عین حال احساس ماندگاری بیشتری را به وجود می‌آورند»...
