بودجه‌های عمرانی مگر صرف هزینه‌های عمرانی کشور میشود؟/معدن جایگزین نفت؟!
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خطوط؛ در ادامه سلسله نشست‌های تخصصی معدنی خطوط، با مهرداد اکبریان، رئیس انجمن سنگ آهن ایران و حسن حسینقلی، رئیس اتحادیه سرب و روی ایران همراه هستیم. قرار است در این گفتگو به بررسی حقوق دولتی معادن بپردازیم. آنچه در پی می‌خوانید بخش دوم نقطه نظرات، انتقادات و پیشنهادات این دو عزیز است.
خطوط: آقای اکبریان، به عنوان یک معدنکار و رئیس انجمن سنگ آهن ایران آیا تاکنون به این که "ما حقوق دولتی را پرداخت می‌کنیم چرا دولت هزینه نمی‌کند تا حداقل معارضین محلی راضی باشند؟"،اعتراضی کرده اید؟
ما الان احتیاج به ایجاد اشتغال، صادرات و حمایت از بخش‌های مختلف تولید داریم نه اینکه همه جمع شوند و بگویند چطور می‌توانیم بخش معدن را تحت فشار بگذاریم، پول بگیریم و در آن بخش هم هزینه نکنیم!
اکبریان: انجمن سنگ آهن بارها طی سالیان گذشته هم اعتراض و هم گزارش‌های فنی تهیه کرده است. علاوه بر انجمن سنگ آهن، تا آنجایی که من به خاطر دارم تمامی تشکل‌های معدنی در این راستا بوده‌اند. در حال حاضر درآمدهای دولت اندک شده به همین دلیل هرجا که محل درآمد است، دست دراز می‌کند و مبلغی را می‌گیرد. متاسفانه فعلا مباحثی که ما می‌گوییم در اولویت‌های دولت نیست و گوش شنوایی از سمت دولت ندیده‌ایم.
خطوط: یعنی شما هرکاری که کرده‌اید نتیجه‌ای نیافته اید؟
اکبریان: به هیچ عنوان. حتی ما در بحث حقوق دولتی چند نوع کار را باید انجام دهیم؛ یکی، روش تهیه میزان حقوق دولتی است، این موضوع، بحث بسیار پیچیده‌ای است.
خطوط: شما معدن با معدن فرق می‌کند، یعنی به لحاظ اینکه از بازار مصرف چه مسافتی دارند، حتی قیمت‌های جهانی، داخلی و میزان عرضه و تقاضایی که در کشور است. همه این موارد تعیین‌کننده میزان حقوق دولتی هستند؟
قطعا معدن به معدن با هم متفاوت است پس رسیدن به یک روش که بتواند هوشمندانه نه کورکورانه ( ما همیشه به حقوق دولتی اعتراض داشته‌ایم، این اعتراض کورکورانه است نه برای گرفتن مبلغ حقوق دولتی ) باید حقوق دولتی هوشمند عمل کند که خدا را شکر با علم و پیشرفت تکنولوژی امروزه در جامعه نوشتن یک برنامه که بخواهد این کاررا انجام دهد، خیلی کار سختی نیست.
بعد از اینکه حقوق دولتی گرفته شد دولت نمی‌تواند همه چیزرا صرف هزینه‌های روزمره خود بکند. در حال حاضر در این مملکت مگر بودجه‌های عمرانی صرف هزینه‌های عمرانی کشور میشود؟! همه چیز را خرج هزینه‌های جاری می‌کنیم. متاسفانه هرجایی که پول است دولت کوتاه نمی‌آید.
به دلیل اینکه حقوق دولتی سر جای خود پرداخت می شود، اما هزینه نمی‌شود، معدنکاران ناحق بدهکار می‌شوند.
در بخش معدن اشکال عمده این است که مردمی که در آن منطقه هستند و می‌بینند که آن معدن دارد کار می کند زمانی که منافعش را لمس کنند دیگر معترض نیستند، اما زمانی که هزینه صورت نمی‌گیرد، همه این افراد طلبکار و معدن بدهکار میشود. منابع طبیعی، محیط زیست، جهاد کشاورزی به صورت کلی همه کسانی که که متولی منابع طبیعی هستند وقتی که هزینه‌های اصلاحیه را انجام دهند، همه چیز سر جایش است، اما زمانی که آن هزینه از حقوق دولتی انجام نمی‌گیرد مجددا برای بار دوم معدنکار بدهکار میشود که شما محیط زیست را خراب و جایگزین هم نکرده‌اید. می خواهم بگویم چون این منابع سر جای خود پرداخت می شود، اما هزینه نمی‌شود، معدنکاران به ناحق بدهکار می‌شوند.
اکبریان: در حال حاضر یک جو بسیار منفی علیه معادن به وجود آمده و آن این که همه فکر می‌کنند کسی که در منطقه معدن کاری انجام می‌دهد یعنی اینکه آسیب و خسارت وارد می‌کند. این فکر، غلط است ولی متاسفانه به دلیل سیاست‌های اشتباهی است که تمامی دولت‌ها در پیش گرفتند.
طی این سال‌ها برای فولادسازی و کارهای صنعتی‌مان در کشور خیلی خوب عمل کرده‌ایم، هزینه‌های زیاد و سرمایه‌گذاری‌های زیادی شده است، اما متاسفانه یک دهم این اهتمام را در بخش معدن نداشته‌ایم و خیلی جالبه هر موقع هم هر جا جلسه‌ای یا کنفرانسی بوده همین دوستان دولتی ابراز نگرانی کردند که ما از ذخایر سنگ آهن آینده، از معدن‌کاری و از ضعف اکتشاف نگران هستیم! آقا، شما برخورد صحیحی با بخش معدن ندارید، چطور نگران این موضوعات هستید؟
حسینقلی: بنده به عنوان نماینده اتاق بازرگانی در کمیسیون معدن و صنایع معدنی 11 جلسه برای اصلاح قانون معادن وقت و انرژی گذاشته و شرکت کردم و نکات خیلی بیشتری را برای آقایان توضیح دادیم، ولی متاسفانه از آن نگاه درآمدی که به بخش معدن دارند، دست‌بردار نیستند. این بزرگ‌ترین مشکل ما معدنداران است!
معدن کاری صحیح این است که حاکمیت و دولت معدن را تقاضا محور عادت ندهد، عرضه محور عادت دهند. یعنی اینکه ما کشوری پهناور هستیم و ذخایر خوب معدنی داریم. زمانی می‌توانیم معدن کاری بکنیم که بخش صنایع بتواند بازار و تقاضایی برای آن ایجاد کند. اگر صنعت بالا و پایین رود متاسفانه کار آن معدن هم یا تعطیل میشود یا رونق می‌گیرد. برای همین است که یک محدودیت صادراتی وضعیت زندگی معدنکاران را دچار اختلال می‌کند. متاسفانه نگاه دولت نگاه عرضه محوری نبوده است.
خطوط: آقای حسینقلی، آیا شما اعتراض خود را به نمایندگان مجلس رسانده اید تا حقوق دولتی در رویکرد مناسب تری قرار گیرد؟
بنده به عنوان نماینده اتاق بازرگانی در کمیسیون معدن و صنایع معدنی 11 جلسه برای اصلاح قانون معادن وقت و انرژی گذاشته و شرکت کردم و نکات خیلی بیشتری را برای این آقایان توضیح دادیم، ولی متاسفانه از آن نگاه درآمدی که به بخش معدن دارند، دست‌بردار نیستند. این بزرگ‌ترین مشکل ما معدنداران است.
ما همیشه یا بخش دولتی ایمیدرو را داشته‌ایم یا شرکت‌های خصولتی که داشتند کارهای معدنی کلان را انجام می‌دادند. بخش خصوصی زمانی وارده شده که یا کارهایش ارزشمند نبوده و یا موقعیت‌هایی که وجود داشته، گذرا بوده و دولت پس از مدتی همان امتیازی که این شرکت داشته را سلب کرده است. این موارد نشان می دهد که نگرش صحیحی نسبت به معدن وجود ندارد.
سیتسمی وجود دارد به اسم کاداسترکه تمام مشخصات معدن ما در آن سیستم موجود و مشخص است که این معدن از کجا تا کجا است و چه ماده معدنی استخراج می‌کند. من خدمت آقای طاهری، رئیس وقت کمیسیون صنایع و معادن در یک جلسه خصوصی گفتم آقای طاهری حقوق دولتی را بالا نبرید، اگر شما می‌خواهید کار کارشناسی بکنید این کاداستر را ببینید. ما در سال آینده چه مقدار ماده معدنی استخراج می‌کنیم، حقوق دولتی را هم بر اساس همان در نظر بگیرید. سپس در مجلس تصویب کنید. متاسفانه این کار را انجام ندادند.
پرونده فولاد مبارکه از 92 هزارمیلیارد تومان اختلاس 57 هزار میلیارد تومان بین قیمت بورس و بازار اختلاف دارد. می‌گویند این 57 هزار میلیارد تومان کجا رفته؟
خطوط: به دلیل گرفتن حقوق دولتی از معادن بزرگ این نگاه به معادن کوچک هم شده است؟
حسینقلی: با توجه به اینکه معادن طی این سال‌ها پولی نداشته‌اند، سازمان
زمین‌شناسی که موظف به اکتشاف است بودجه درست و درمانی نداشته است. متاسفانه به اکتشاف اهمیتی داده نمی‌شود ما در اکتشاف 15 سال عقب هستیم. اگر این کار را انجام ندهیم در سال‌های بعد احتمال دارد ماده معدنی وجود نداشته باشد. 65 درصد حقوق دولتی باید در اکتشاف هزینه شود. این پول‌ها در سازمان برنامه و بودجه می‌رود، اما این سازمان پولی نمی‌دهد.
شما اگر پرونده فولاد مبارکه را توجه کرده باشید از 92 هزارمیلیارد تومان اختلاس یا هر عنوان دیگری، 57 هزارمیلیارد تومانش عددی بوده که بین قیمتی که در بورس گذاشته شده و در بازار اختلاف دارد. می‌گویند این 57 هزار میلیارد تومان کجا رفته؟ خب برید بپرسید خریدارانش چه اشخاصی بودند و یقه آن ها را بگیرید. مدیرعامل بیچاره فولاد مبارکه فقط قانون اجرا کرده است. بازار 2 تا 3 برابر گران‌تراز بورس بوده است، اما به فولاد مبارکه اجبار کردند، یعنی قیمت‌گذاری توسط دولت بزرگ‌ترین اشتباه بوده است.
دولت قانون را آنجایی که به ضرر معدنکار و تولیدکننده است، اجرا می‌کند، اما آنجایی که به نفع تولیدکننده و معدنکار است، اجرا نمی‌کند!
دولت نباید هرچند وقت یکدفعه برای تنظیم بازار عوارض بگیرد. ما دو قانون داریم؛ یکی بهبود مستمر فضای کسب و کار و دیگری رفع موانع تولید. دولت این دو قانون را آنجایی که به ضرر معدنکار و تولیدکننده است، اجرا می‌کند، اما آنجایی که به نفع تولیدکننده و معدنکار است، اجرا نمی‌کند. در قانون معادن هم همینطور است. نرم افزاری به مدت سه سال نوشته شده تا دولت جزئیات معادن را در نظر بگیرد، اما سه سال است که اجرا نمی‌کند. جدیدا بخشنامه آمده که اجرا کند حالا ما منتظر هستیم تا ببینیم اجرا می شود یا خیر!
خطوط: جمع بندی نظرات خود را بفرمایید؟
اکبریان: معدن در ایران مقوله بسیار مهمی است. خیلی از افراد موضوع معدن به جای نفت را هم مطرح می‌کنند. این موضوع خودش جای تحلیل و بحث دارد چون ما مسیر درستی را در نفت هم در پیش نگرفتیم که معدن هم بخواهد دنباله روی مسیر نفت باشد. باید برای معدن فکر دیگری انجام دهیم و روی این بخش کارهای بسیاری انجام شود. نگرش حاکمیتی نسبت به معدن صحیح نیست1
نگرش صحیحی نسبت به معدن وجود ندارد
کم بودن تعداد شرکت‌های خصوصی در ایران که شرکت‌های بزرگ هستند نشان‌دهنده این است که دولت طی سال‌های گذشته هیچ گونه توجهی به بخش خصوصی و فعالیت‌های معدنی نداشته است. ما همیشه یا بخش دولتی ایمیدرو را داشته‌ایم یا شرکت‌های خصولتی که داشتند کارهای معدنی کلان را انجام می‌دادند. بخش خصوصی زمانی وارده شده که یا کارهایش ارزشمند نبوده و یا موقعیت‌هایی که وجود داشته، گذرا بوده و دولت پس از مدتی همان امتیازی که این شرکت داشته را سلب کرده است. این موارد نشان می دهد که نگرش صحیحی نسبت به معدن وجود ندارد.
معدن بالاخره متعلق به مردم است باید مردم واقعی روی صحنه باشند. من فکر می‌کنم که خیلی راحت میشود از بخش معدن هم تولید ناخالص ملی و هم اشتغالزایی انجام داد همچنین یک بخشی از رفاه مردم را هم تامین کرد. اینکه دولت اینقدر نسبت به بخش معدن سخت عمل می‌کند، جای تعجب است. واقعا ما به دنبال این هستیم بخش معدن یک متولی واقعی داشته باشد(کسی که معدن را می‌فهمد و معدن را می‌داند.)
قوانین بزرگ‌ترین دشمن تولید است!
مدیرانی که طی سالیان گذشته آمدند و متولی بخش معدن شدند، نه برای 5 سال حتی برای 5 ماه آینده معدن
ما در اکتشاف 15 سال عقب هستیم اگر این کار را انجام ندهیم در سال‌های بعد این خطر است که ماده معدنی وجود نداشته باشد.
نتوانستند برنامه‌ای ارائه دهند. این نقطه ضعف بخش معدن است که امیدوار هستیم ان شا الله این مسئله برطرف شود تا معدن ایران به جایگاه واقعی خود برسد.
حسینقلی: ما استراتژی توسعه نداریم، از اول هم نداشته‌ایم. ما در حال حاضر به یک استراتژی توسعه نیاز داریم تا بدانیم بالاخره در 15 سال آینده چه اتفاقی رخ می‌دهد. اینکه هر روز قانونی یا بخشنامه ای می‌گذارند، بانک مرکزی یک چیز و خود وزارتخانه چیز دیگر می‌گوید، نشانه عدم ثبات امنیت است. قوانین بزرگ‌ترین دشمن تولید است!
وقتی تولید نشود، اشتغالی ایجاد نمی‌شود. ما الان احتیاج به ایجاد اشتغال، احتیاج به صادرات و حمایت بخش‌های مختلف را نیاز داریم نه اینکه همه جمع شوند و بگویند چطور می‌توانیم بخش معدن را تحت فشار بگذاریم، پول بگیریم و در آن بخش هم هزینه نکنیم.
این قیمت‌گذاری ها و اجبار کردن به بورس و گرفتن عوارض بزرگ‌ترین دشمن تولید در بخش معدن است. ما امیدوار هستیم آقایان به این نتیجه برسند که بخش معدن باید حمایت شود تا رفاه برای مردم ایجاد شود.