به گزارش پایگاه خبری تحلیلی خطوط، برخی از کارشناسان معتقدند؛ توزیع قیر رایگان، مفسده آور بوده و رانت و فساد در این حوزه تا حدی گسترده است که هیچ ارزآوری از تولید قیر به سمت اقتصاد کشور نمی‌رود.
هرساله بر اساس طرح توزیع قیر رایگان، دولت باید سالانه قیر مورد نیاز طرح‌های عمرانی را در اختیار پیمانکاران قرار دهد، اما بسیاری می‌گویند اجرای این طرح به معنای توزیع میلیون‌ها دلار رانت میان افراد خاص است.
در بودجه سال جاری نیز ۲ میلیون تن قیر رایگان برای توزیع در نظر گرفته شده، البته برای کاهش مفسده ها، ارقام مربوط به قیر توزیعی به ریال تبدیل و مبلغ آن به حساب دستگاه‌های اجرایی برخوردار واریز می‌شود.
درحالی که حجم توزیع قیر رایگان هرسال بیشتر از قبل شده، انتقاد‌ها و مخالفت‌ها با این طرح نیز افزایش یافته است. مخالفان این طرح معتقدند، افزایش حجم قیر رایگان به ۴ میلیون تن نتیجه‌ای جزء توزیع رانت و زمینه‌های بروز فساد ندارد. نتایج بررسی نهاد‌های نظارتی هم گفته منتقدان را تا حدودی ثابت می‌کند.
محمدعلی صادقی، کارشناس حوزه نفت و انرژی در گفتگو با پایگاه خبری تحلیلی خطوط گفت: در سال گذشته سازمان برنامه و بودجه سهم هر دستگاه از قیر رایگان را مشخص کرد، اما این تخصیص به سازمان‌ها نرسید و دلیل این تعلل نیز شفاف اعلام نشده است.
وی با انتقاد از اینکه هنوز قیر رایگان به شهرداری‌ها نیز توزیع نشده است، گفت: دولت هیچ آماری از میزان تولید و مصرف قیر ندارد، چطور می‌تواند بدون احتساب به تناژ این محصول هرسال طرح توزیع قیر به سازمان‌ها را تأیید و در پایان سال بدون توزیع حتی میزان کمی از آن به پایان برساند!
صادقی ادامه داد: سیاست توزیع قیر فرصتی برای بخش و عده‌ای خاص ایجاد کرده تا بتوانند به راحتی به نام توزیع قیررایگان، این محصول را صادر و ارز حاصل از آن را به جیب بزنند.
این کارشناس حوزه نفت و انرژی ادامه داد: در سال گذشته فرصت طلب‌ها بدنبال اجرای برنامه توزیع قیر رایگان بودند و سرو صدا‌های زیادی را به پا کردند، اما تا این لحظه هیچ ارگان و سازمانی دریافت چنین قیری را اعلام نکرده است.
وی تصریح داشت: حقیقت این است که احتمال توزیع قیر رایگان از سوی دولت بوده، اما در نیمه راه از مسیر هدف خارج شده و قطعاً به جای اینکه به دست شهرداری و یا وزارت راه برسد، صادر شده و سود حاصل از این صادرات نیز به چرخه اقتصاد باز نگشته است.
صادقی با بیان اینکه تا کنون هیچ مرجعی جریان عدم توزیع قیر رایگان را رصد نکرده است، گفت: زمانی که پای رانت و فساد در میان باشد، سکوت دولت راهکاری برای حمایت از ادامه چنین اقداماتی است.
وی با طرح این سوال که چطورهنوز قیر رایگان به ارگان‌ها و سازمان‌ها نرسیده، این طرح تا شهریور ۱۴۰۱ تمدید شده است؟ گفت: از ۵ میلیون تن تولید قیر در کشور تنها ۵۰۰ هزار تن از این محصول صرف بازار داخلی می‌شود. ما بقی تولیدات باید صادر شود.
وی ادامه داد: زمانی که جاده‌ای ساخته نمی‌شود و برنامه توسعه‌ای و پروژه‌های عمرانی کشور در خواب می‌باشند قطعاً نیاز به قیر درکشور به حداقل میزان می‌رسد و ناگزیر تولیدات باید به سایر کشورها صادر شو؛ اقدامی که در اجرای آن تعلل می‌کنند.
این کارشناس حوزه نفت و انرژی گفت: تولید کننده نیاز به تولید دارد و برای بقای فعالیت خود تولید قیر را هر ساله انجام می‌دهد، اما اجازه صادرات را از این بخش گرفته اند. به نام توزیع قیر رایگان اقدام به خرید ارزان قیر از تولید کننده می‌کنند و با قیمت‌های بالا راهی بازار‌های خارجی می‌کنند.
وی تصریح داشت: رانت حاصل از این اقدام نه به جیب تولید کننده می‌رود و نه نصیب سازمان‌ها و ارگان‌های دیگر، بلکه تمام سود حاصل از رانت سیاست توزیع قیر رایگان به سمت عده‌ای خاص می‌رسد.